Het Land van Winterswijk: een parel uit het verleden

Landschapshistoricus Theo Spek weet altijd weer parels uit het verleden op te sporen die vandaag nog steeds zichtbaar zijn, zoals het Land van Winterswijk in de Achterhoek. Een cultuurlandschap dat er voor een groot deel nog uitziet zoals vroeger. Veel kleine boerderijen, omringd door heggen en bos. Maar ook grote bedrijven hebben inmiddels een plek gevonden. Wat betekent dat voor de toekomst? 

De afgelopen decennia is de biodiversiteit op het Nederlandse platteland sterk afgenomen. Het aantal insecten en vlinders is met driekwart afgenomen, het aantal vogels met de helft. De landbouw speelt een sleutelrol in dit proces. Om die reden wordt door alle overheden de komende jaren volop ingezet op vergroening van de landbouw. De landbouwsector wil deze vergroening vooral door technologieverbetering en efficiency-vergroting bereiken. Natuurorganisaties daarentegen willen landbouwgebieden overnemen om er nieuwe natuurgebieden van te maken. 

Er is echter een derde – en veel kansrijkere – weg: het vergroenen van het agrarische landschap door het herstellen van groene en blauwe landschapselementen, zoals heggen, houtwallen en waterlopen. Recent onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen heeft duidelijk gemaakt dat landschappelijke diversiteit de sleutelfactor is van het vergroten van biodiversiteit: in een gevarieerd landschap komen veel meer plant- en diersoorten voor dan in een monotoon grootschalig landschap. 

Een van de landschappen in Nederland waar deze diversiteit vanouds heel groot is en waar momenteel boeren en landschapsorganisaties ook druk bezig zijn met de vergroening van landbouw en landschap is het Land van Winterswijk. Dit gebied behoort tot de meest fraaie en karakteristieke landschappen van Oost-Nederland, met een heel bijzondere geologie (golvend reliëf; miljoenen jaren oude steengroeven), een gaaf bewaard gebleven middeleeuws hoevenlandschap, gave beken met zeer rijke beekdalbegeleidende bossen (Bekendelle, Buskersbos), een kleinschalig boerenlandschap grote dichtheid aan houtwallen, singels, watermolens en ook een bijzondere categorie van herenboerderijen: de scholte.