Warme winter slecht voor gewone pad

Hij is zo'n 10 centimeter groot, komt voor in verschillende tinten bruin en zoals zijn naam doet vermoeden is hij in Nederland heel gewoon: de gewone pad. Een koudbloedig dier waarvan je zou vermoeden dat hij goed gedijt bij onze natte warme winter. Maar nieuw onderzoek wijst uit dat dat niet helemaal lijkt te kloppen. De pad zou zelfs te lijden hebben onder onze hoge temperaturen in de winter. Bioloog Arnold van Vliet van de Wageningen Universiteit maakt zich grote zorgen. Vroege Vogels gaat met hem op pad.

"Kijk, naast de sneeuwklokjes die daar zo mooi staan te bloeien zie je de elzen ook al volop in bloei staan." van Vliet wijst om zich heen terwijl hij over het fietspad nabij de campus van Wageningen University loopt. "Dat is een stuk vroeger dan normaal. Die gele sliertjes, katjes, bevatten ontzettend veel pollen. Mensen met hooikoorts moeten dus goed opletten komende dagen." hij wijst naar de overkant van de sloot. "Kijk het speenkruid, die kleine gele bloemetjes. Mooi gezicht, maar veel te vroeg." De herfst van 2023 en de daaropvolgende winter is tot nu toe afwisselend zeer zacht. En ook komende winters zullen we steeds vaker met warme winterweken te maken krijgen, zegt het KNMI.

Een nieuwe studie wijst uit dat padden te lijden zouden kunnen hebben onder onze warme winter. Dat zit zo: koudbloedige dieren zijn voor hun lichaamstemperatuur afhankelijk van de omgeving. in de winter, wanneer de temperatuur zakt, gaan padden in een diepe rust. Ze verbruiken dan weinig energie en sparen zo hun energie voor de lente, wanneer er weer genoeg eten te vinden is en het paarseizoen begint. Maar wat blijkt, al bij een paar graden verschil gaat de ademhaling en het energieverbruik van padden omhoog. Ze verliezen gewicht en wordt dus zwakker. Ook gaat de aanmaak van anti-vriesstoffen, die hen normaal beschermt tegen lage temperaturen onder 0 graden, omlaag. "Zo kunnen ze, wanneer er dan wél een koude dag tussenzit, nog een extra klap te verduren krijgen." zegt van Vliet.

Ookal gaat het aantal leefgebieden van de gewone pad de laatste jaren omhoog, de absolute aantallen zijn de laatste 15 jaar dramatisch achteruitgegaan. Met zo'n 60 procent sinds 2008. Dat komt, volgens kenniscentrum RAVON onder andere door intensivering van de landbouw, verlies aan habitat en versnippering van leefgebieden, klimaatverandering/verdroging, effecten van invasieve exoten en de afname van insecten die als belangrijke voedselbron dienen. Het kenniscentrum wacht nog op de definitieve publicatie van de studie, die moet namelijk nog door onafhankelijke wetenschappers gecontroleerd worden, maar bij van Vliet gaan er al alarmbellen rinkelen: "het is een voorpublicatie en bovendien een laboratoriumstudie en niet uit het veld. Maar dergelijke resultaten zien we ook al bij insecten, en dus nu ook sterke signalen voor verzwakking van de gewone pad. Het is alle hens aan dek voor hen die de pad nog willen beschermen."

Hoe zit het dan bij onze zuiderburen? Hoe gaat de gewone pad in Frankrijk, die toch al langer met warmere winters omgaat dan zijn Nederlandse soortgenoten? "Waarschijnlijk hebben de franse gewone padden, die alleen in het noorden voorkomen, zich aangepast aan de omstandigheden daar. Het zou dus een logische stap zijn als onze padden zich ook zouden aanpassen. Maar zo snel gaat genetische verandering niet helaas." zegt van Vliet. "Voor veel soortgroepen gaat klimaatverandering en het verschuiven van temperatuurgrenzen sneller dan de snelheid waarmee ze kunnen migreren. Dat zal voor de gewone pad ook zo zijn. We zullen ze het dus toch op andere manieren zo aangenaam mogelijk moeten maken."