Genomineerd voor de Frater Willibrordus Prijs 2023!

Frater Willibrordus uit De Bilt was jarenlang onze vaste, herkenbare stem op de Fenolijn. Om zijn liefde voor de natuur te eren belonen we jaarlijks de mooiste, meest inspirerende, bijzondere waarneming op de Vroege Vogels fenolijn met: ‘De Frater Willibrordus Prijs’.  Zondag 2 april 2023 reiken we deze prijs voor de vierde keer uit in onze uitzending op NPO radio 1. 

Onze jury, bestaande uit mr. Natuurkalender Arnold van Vliet van Wageningen University & Research, schrijver Bibi Dumon Tak en Vroege Vogels samensteller Daniel Gulpers hebben de afgelopen tijd duizenden fenolijn meldingen afgeluisterd en zijn tot een shortlist gekomen van vijf waarnemingen:

Linda Molenaar uit Amsterdam: "Ja, ik heb het gewoon gezien. IJshaar! In het Frankendael Park. Vanmorgen 13 december met een koor voor staartmezen d’r omheen. D’r staat daar een hele grote, meer dan honderd jaar oude beuk. En ja, hij is een beetje ziek. Ze hebben al een meting gedaan, dus daar onderaan zijn allemaal reuzenzwammen. En daar! Op die reuzenzwam gewoon ijshaar! Wat een mooi fenomeen. Eindelijk. Dit was Linda Molenaar."

De jury: De beller is erg enthousiast en dat vond de jury zeer te prijzen. Want droog de natuurfeitjes opnoemen is leuk maar het raakt je gemoed op de zondagochtend net wat minder. De meldster neemt de luisteraar mee in wat zij op dat moment ziet, als loopt ze door een winters schilderij. Een koor van staartmezen. Reuzenzwammen op een oude beuk. En als uitsmijter het ijshaar dat door de radio bijna aanraakbaar werd.

Charlie (5 jaar) uit Hillegom: "Ik ben Charlie en ik ben vijf jaar en ik heb de eerste dikke hommel gezien in Hillegom in onze tuin."

De jury: Voor het eerst waren er een paar jongeren die hoge ogen gooiden bij de jury. En onder hen gooide de jongste het hoogst. Charlie van vijf kwam met een accurate melding: naam, leeftijd, locatie, gevolgd door een nog nauwkeuriger locatie. En het betrof een eersteling, precies waar het bij de fenolijn in eerste instantie om te doen is. Charlie deed de melding uit het hoofd wat de jury zeer kon waarderen. Met kinderen als Charlie zit de toekomst van de fenolijn gebeiteld. Maar de reden dat hij een kanshebber is ligt bovenal in het enthousiasme waarmee de melding werd gedaan.

Diet Groothuis uit Zeist: "Goeiemorgen met Diet. In Zeist zitten wij op deze zonnige zondagochtend in de achtertuin, mijn lief en ik, te luisteren naar de fenolijn. Vertelt iemand dat ze al vanaf 1 mei elke dag de gierzwaluwen uit de lucht aan het kijken is. En zo ongelofelijk gelukkig is als ze hem tien dagen later eindelijk ziet. En zeg ik tegen mijn lief: 'Ik ga zo de fenolijn inspreken dat ik al sinds 27 april aan het zoeken ben. En ze zijn er nog niet op 15 mei. En ik ben er echt heel verdrietig over en chagrijnig. En elke dag, elke dag kijk ik.' En de fenolijn is afgelopen. En geloof het of niet. En hij wijst naar de lucht en zegt: “Kijk!” En daar vliegen ze. Oh, ik schiet helemaal vol. Wat ben ik blij! Wat kun je toch gelukkig worden van die beestjes. Ze zijn er."

De jury: Gierzwaluwen kondigen, meer nog dan de lente, de zomer aan. En wat hebben we in 2022 lang op ze moeten wachten. De jury waardeerde de volharding van de beller waarmee ze dag in dag uit verlangend en vragend vanuit de tuin omhoog naar de hemel keek. Haar stemming werd beïnvloed door het uitblijven van die langverwachte straaljagertjes in de lucht. Fenologisch gezien interessant, omdat de natuurkalender zich naar voren lijkt te verplaatsen, terwijl de gierzwaluw vorig jaar duidelijk op zich liet wachten. De jury waardeerde het dat de fenolijn een rol speelde in deze melding én dat je de natuur kunt beleven vanuit de tuin, samen met je lief.

Evert Vermeer uit Rijssen, chiropractor: "In onze praktijk zijn wij altijd alert op kleine dingetjes en insecten die zich mogelijkerwijs bij mensen bevinden. Wij zien namelijk de ruggen van mensen en we zijn altijd alert op bijvoorbeeld teken. Maar nog nooit eerder heb ik op 5 januari een teek met een tekenlepel bij een patiënt mogen verwijderen... Wat vanochtend het geval was in de linker knieholte."

De jury: De maand januari was uitzonderlijk warm dus het was geen verrassing dat de teken al vroeg zouden toeslaan in 2023. De jury vond de melding origineel en accuraat en ook grappig. Dat laatste vanwege de exact gegeven locatie van de teek. Er spreekt betrokkenheid uit de melding van de chiropractor en verbazing. De jury vond het opmerkelijk dat de melding nu eens uit professionele hoek kwam. Bovendien kon de jury het erg waarderen dat de teek als soort nu ook eens de aandacht op zich gevestigd kreeg.

Anton van der Galiën, vrijdag. ‘s Gravenmoer: "In de tuin van mijn zwager, in de Koekkoeklaan, zie ik de eerste oranjetip. Lente." Zijn zwager op de achtergrond: "Twee, twee, twee. Zie dan, ho, ho, ho! Kijk nou." En Anton reageert: "Er komen dus nu zelfs twee langs gevlogen. Dubbele lente."

De jury: Het oranjetipje is natuurlijk een van de favorieten van Frater Willibrordus en daarmee ook van de fenolijn. Maar je moet er wel wat van maken als je de die fenolijn belt. En dat gebeurde onverwachts, want terwijl de beller als een soort sportverslaggever vertelde dat er zojuist was gescoord, hoorden wij luisteraars op de achtergrond dat er opnieuw werd gescoord. De beller bleef in zijn rol, meldde het tweede doelpunt, en sloot af met een taalgrap: lente? Dubbellente! De jury heeft, vanwege de lol, het fragment vijf keer afgespeeld.

Frater Willibrordus uit De Bilt is vanaf het begin van de Fenolijn, in 2001, achttien jaar lang één van de vaste, trouwe bellers naar de Fenolijn, elke zondag te horen in de Vroege Vogels radio-uitzending. Hij overleed in september 2019 op 91-jarige leeftijd.

Hij was altijd betrokken en vond het ook zijn taak om bij te houden wat er in de natuur onder invloed van het klimaat veranderde. Een gemis voor ons, de makers van Vroege Vogels, maar nog meer een gemis voor alle vaste luisteraars van de fenolijn, waar iedereen z’n waarneming van eerstelingen en andere fenomenen uit de natuur kan inspreken.

Het was duidelijk op te maken dat Frater Willibrordus onderwijzer is geweest. Al vanaf het moment dat hij het klooster in ging, is hij gefascineerd door de natuur en speciaal door de fenologie: de leer van de eerstelingen in de natuur. Hij wil de luisteraar samen met zijn waarnemingen altijd iets bijbrengen en meegeven. Dat vooral maakt de Frater geliefd bij de luisteraar.