Vondst gekruld sikkelmos is goed nieuws voor trilven Utrecht

Nabij de Tienhovense Plassen in Utrecht is een bijzonder plantje gevonden dat voor het laatst in 1865 in de Vechtplassen is gezien. Dit plantje heet gekruld sikkelmos. Het is een uiterst kieskeurige soort, het meest kieskeurig van alle sikkelmossen, en groeit niet zomaar overal.

De verschijning van dit mos geeft aan dat het goed gaat met het laagveengebied, want gekruld sikkelmos stelt speciale eisen aan zijn omgeving: kalkrijk en goed nat. Natuurmonumenten ziet met deze vondst dat de herstelmaatregelen in het gebied goed hebben geholpen en dat de verzuurde en verdroogde trilvenen zich herstellen.

Renske Diek, ecoloog bij Natuurmonumenten in de Vechtplassen, noemt het “een unieke vondst en een grote verrassing. Dit mos is niet alleen in de Oostelijke Binnenpolder van Tienhoven zeldzaam maar in heel het land.” Een kalkrijke omgeving is namelijk niet op veel plekken in Nederland te vinden. “Naast laagveengebieden, zoals hier in Tienhoven, komt het mos met name in sommige kalkrijke duinvalleien voor.”

De Provincie Utrecht heeft in de Oostelijke Binnenpolder van Tienhoven van alles gedaan om de natuur te herstellen. Zo zijn er natuurvriendelijke oevers aangelegd, is de voedselrijke bovenlaag afgegraven om kwetsbare planten meer ruimte te geven en is er een flexibel waterpeil ingesteld.

“Het flexibele waterpeil zorgt ervoor dat de trilvenen in de winter overstroomd raken met kalkrijk oppervlaktewater. Daarnaast komt er plaatselijk schoon en kalkrijk grondwater van de Utrechtse Heuvelrug uit de bodem naar boven ‘kwellen’. Dat zorgt voor meer kalkrijkdom en betere vochthuishouding”, legt Renske Diek uit.

Naast gekruld sikkelmos is ook rood schorpioenmos spectaculair toegenomen. Deze typische trilveensoort is ook gebaat bij kalkrijke omstandigheden. Renske Diek: “Vóór de herstelmaatregelen zagen we in de trilvenen vooral algemene veenmossen, die profiteerden van de licht zure regen. Na de herstelmaatregelen is het veenmos door de overstroming met kalkrijk oppervlaktewater grotendeels verdwenen en zijn bijzondere soorten als het sikkelmos en schorpioenmos ervoor teruggekomen. Dat geeft aan dat het laagveen gezond is en de biodiversiteit toeneemt.”

De Oostelijke Binnenpolder van Tienhoven is onderdeel van de Oostelijke Vechtplassen: een natuurgebied waar turfwinning en de natuurlijke omstandigheden samen een uniek gebied hebben gecreëerd met bijzondere eigenschappen die in Europa nauwelijks nog te vinden zijn. Het gebied is daarom onderdeel van Natura 2000: een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden.

Bron: Natuurmonumenten