Experimenteren met begrazing voor meer heidefauna

Begrazing is een van de belangrijkste pijlers in het heidebeheer. Als een terrein te veel vergrast, groeit er minder soortenrijke heidefauna. Vooral op droge heide hebben veel soorten een lage vegetatie met open plekken nodig. Begrazing kan hiervoor zorgen, maar andere heidesoorten zijn juist kwetsbaar voor te veel begrazing. Een beheerexperiment op Brabantse heideterreinen laat zien dat intensiveren of juist extensiveren van de begrazing heel effectief kan zijn.

Begrazing bijsturen kan best lastig zijn. Het gebeurt geregeld dat in een groot heideterrein juist de zwaar vergraste delen door het vee worden gemeden, terwijl droge ruggen met struikhei voortdurend intensief worden bezocht. Beide extremen kunnen ten koste gaan van de heidefauna, maar de vraag is hoe dit effectief kan worden bijgestuurd.

In een zesjarig beheerexperiment op Brabantse heideterreinen is onderzocht hoe bijsturing van de reguliere begrazing - door ofwel te intensiveren of te extensiveren - invloed heeft op de heidefauna van insecten, hagedissen en grondbroedende vogels.

Het intensiveren vond plaats op sterk met pijpenstrootje vergraste heide, door drukbegrazing met Kempische heideschapen. Bij het extensiveren werden proefvlakken op overbegraasde plekken tijdelijk afgerasterd.

Pioniersoorten bleken te profiteren van drukbegrazing. Andere soorten waren juist talrijk bij lage begrazingsintensiteit en verdwenen bij drukbegrazing of profiteerden van afrasteren van de heide. Het aantal bijen daalde sterk bij drukbegrazing. Alleen de grijze zandbij profiteerde van de toegenomen nestelgelegenheid.

De effecten op grondbroedende vogels, zoals de veldleeuwerik en de graspieper, werden nagebootst door het uitzetten van kunstnesten. In intensief begraasde delen verdwenen alle nesten door vertrapping of predatie, terwijl in extensief begraasde delen zestig tot zeventig procent van de nesten overleefden. Bovendien zorgde zwaardere begrazing waarschijnlijk ook voor meer predatie, door het aantrekken van soorten als zwarte kraai, vos en wild zwijn.

Een conclusie uit het onderzoek is dat het bevorderen van ruimtelijke variatie voor de heidefauna cruciaal is. Het tijdelijk staken van begrazing kan een belangrijk middel zijn in de finetuning van het heidebeheer voor de fauna. Daarbij is het van groot belang om scherp in beeld te hebben welke zeldzame soorten er zitten en of verandering in de begrazing de natuurkwaliteit daadwerkelijk zal verbeteren zonder dat kwetsbare soorten verloren gaan.

Lees meer op Nature Today

Bron: Vlinderstichting