Europese verkiezingsprogramma’s over natuur en klimaat

Over ruim twee weken mogen ruim 400 miljoen Europeanen naar de stembus om een nieuw Europees Parlement samen te stellen. Twintig Nederlandse partijen doen mee aan deze verkiezingen, zoals de VVD, PVV en GroenLinks/PvdA, maar ook nieuwkomers BBB en NSC.

Een blik op de verkiezingsprogramma’s laat zien dat er dit keer ook echt iets te kiezen valt op het gebied van natuur, milieu en klimaat. Zo staan sommige partijen flink op de rem, terwijl anderen juist pleiten voor ambitieuzer beleid. En je hebt partijen die veel bestaande natuur-en klimaatwetten het liefst in de prullenbak willen gooien. In Vroege Vogels een analyse van het groene gehalte van de verkiezingsprogramma’s. Met Bert van Slooten, hoofdredacteur van de Brusselse Nieuwe en Mathieu Blondeel, assistent professor milieubeleid aan de Vrije Universiteit.

Er staat veel op het spel bij deze verkiezingen, met onderwerpen als migratie, de oorlog in Oekraïne en Gaza, maar zeker ook natuur en milieu. Partijen als GroenLinks/PvdA, D’66 en Partij voor de Dieren vinden dat de natuurherstel en de verduurzaming van Europa sneller moet. Terwijl partijen als de VVD en NSC duidelijk op de rem gaan staan. Terwijl eurosceptische partijen PVV en Forum voor Democratie nog even eurosceptisch zijn als voorheen: Liever minder, dan meer natuur- en klimaatbeleid.

‘Geen subsidies meer voor fossiele brandstoffen, een Europees ‘Smart’ energienetwerk en nieuwe bindende doelen voor het behoud van biodiversiteit’. Volt grijpt de klimaatcrisis aan om een duurzame klimaatneutrale economie op te bouwen. De VVD laat in haar verkiezingsprogramma weten ‘trots te zijn op de Nederlandse landbouw en visserij, zo zijn we verzekerd van genoeg, gezond en veilig voedsel, met boeren die vooroplopen op innovatie, dierenwelzijn en duurzaamheid’.

Aan de andere kant vinden de liberalen dat ‘in het belang van een schone leefomgeving de bestaande afspraken op het gebied van water, bodem en natuur worden gerespecteerd, maar wel op een manier die de lidstaten en haar boeren het beste past’. Verder pleit de VVD voor meer kernenergie, en opmerkelijk, een verbod op de productie en import van bont. De SP onderschrijft in haar programma het doel om klimaatneutraal te worden, ‘maar de ingeslagen weg gaat ons daar niet brengen, de Europese Green Deal is verre van baanbrekend aangezien deze steunt op het economische model van kapitalisme’.

Volgens de partij ‘moet de aanpak rechtvaardiger zijn, waarbij we de grote vervuilers gaan belasten waar ze de norm overschrijden’. Ook de SP is voor het Europees afschaffen van zowel de fossiele subsidies als het huidige emissiehandelssysteem (ETS) en ‘moeten we onmiddellijk stoppen met het kappen van bossen om ze te verbranden in biomassacentrales’.

Het verkiezingsprogramma van de PVV is vooral erg kort, dus wat deze partij wil met natuur en milieu wordt niet echt goed duidelijk: ‘De PVV kiest voor Nederland’. NSC ‘streeft naar een Europees landbouwbeleid, dat onze sector verstrekt en verduurzaamt, met meer natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen en minder antibioticagebruik’.

Tegelijkertijd schrijft de partij van Pieter Omtzigt, dat ‘er een evaluatie moet komen om na evaluatie het aantal Natura 2000 gebieden (snippernatuur) te verminderen’. Ook laat de NSC weten dat de beoogde natuurherstelwet ‘de landbouw, industrie, woningbouw en energietransitie te veel onder druk zou zetten’. GroenLinks/PvdA schrijft in haar programma dat Europa in 2040 helemaal duurzaam moet zijn’. Verder wil de fusiepartij dat uiterlijk in 2030 alle kolencentrales sluiten, dat er strikte regels komen voor energie uit biomassa en dat er geen Europees geld gaat naar de ontwikkeling van kerncentrales.

GroenLinks/PvdA ‘ondersteunt de opbouw van groene industrieën om het Europese verdienmodel van de toekomst veilig te stellen en een afbouw of verduurzaming van vervuilende sectoren als de staal- en bio-industrie’. Verder valt op dat de partij wil dat de EU komt met een bindend handvest van dierenrechten en zet ze in op het grootschalig herstel en uitbreiding van (beschermde) natuurgebieden in Europa.

Was Europa met Frans Timmermans als commissaris jarenlang een pleitbezorger van meer natuur- en klimaatbeleid, het laatste jaar lijkt er een nieuwe politieke wind te waaien op ons continent. Los van de verschuivende peilingen - conservatief en rechts zitten in de lift, de sociaaldemocraten en de groenen lijken aan populariteit te verliezen – zijn de afgelopen maanden allerlei groene maatregelen ingetrokken of afgezwakt.

Zoals de inmiddels beruchte Natuurherstelwet van de Europese Commissie. De wet is dit voorjaar in de ijskast gezet, omdat net voor de finale stemming bleek dat meer lidstaten tegen dan vóór de wet zouden gaan stemmen. Met de natuurherstelwet wil de Commissie de natuurgebieden in Europa herstellen. In de wet staat dat er in 2030 herstelmaatregelen moeten komen voor 30 procent van de natuurgebieden die in slechte staat zijn. En in 2050 zou er voor 90 procent een herstelplan moeten zijn.

De Europese Verkiezingen zijn van 6 tot 9 juni. De opkomst verschilt erg per lidstaat. Zo was de opkomst in België bij de vorige stembusgang in 2019 maar liefst 80%, terwijl de opkomst in Nederland niet hoger was dan 42%. Ter vergelijking, bij de Tweede Kamerverkiezingen eind 2023 ging bijna 78% van de kiesgerechtigden stemmen in ons land. Verschillende deskundigen verwachten dat de opkomst bij deze verkiezingen wel eens flink hoger kan uitvallen. Dat zou vooral te maken hebben met de vele spanningen op het wereldtoneel op dit moment, zoals de oorlogen in Oekraïne en in de Gazastrook.

ChristenUnie.

BBB.

NSC.

SP.

Volt Nederland.

SGP.

D'66.

CDA.

GroenLinks/PvdA.

PVV.

Forum voor Democratie.

Partij voor de Dieren.

VVD.