Eerste voortplanting knoflookpad op Huis ter Heide

Vijf jaar lang wachtten Natuurbalans en Natuurmonumenten vol spanning af: doe ie het of doet ie het niet! De knoflookpadden in Huis ter Heide hebben hét nu dan toch gedaan en het levende bewijs zwemt momenteel als dikkopje rond in de vennen. Het is een voorzichtig eerste voortplantingssucces van deze ernstig bedreigde paddensoort in dit natuurgebied.

In 2015 startte Adviesbureau Natuurbalans met een subsidie van de provincie Noord-Brabant een herintroductieprogramma van de knoflookpad in Brabant. In de vennen van Huis ter Heide werden sindsdien ieder jaar enkele duizenden knoflookpadlarven uitgezet. Daarna was het vooral een kwestie van geduld, want deze paddensoort is een echte laatbloeier onder de padden. Na vijf jaar zijn er eindelijk dikkopjes gevangen die afkomstig zijn van natuurlijke voortplanting. Met behulp van drijvende fuikjes en schepnetten zijn op de vier uitzetlocaties in Huis ter Heide steekproeven genomen, waarbij ruim tachtig dikkopjes zijn gevangen. “De resultaten stemmen ons zeer positief”, zegt Peter Kroon van Natuurbalans. “Zeker als je het afzet tegen de vangresultaten in de andere introductiegebieden in Brabant, waaronder ook de Kaaistoep in Tilburg”.

Van alle padden is de knoflookpad het moeilijkst te onderzoeken. Dat komt door zijn zeer verborgen bestaan tijdens alle stadia in zijn leven. Overdag zit de pad grotendeels ondergronds. Hij komt alleen ’s nachts naar buiten en maakt dan geen enkel geluid. De mannetjes roepen enkel in de voortplantingstijd onder water. Boven water is hun roep soms heel zachtjes te horen, maar meestal is een onderwatermicrofoon nodig om het geluid op te vangen. In 2018 werden zo de eerste knorrende mannetjes gehoord en dit jaar werd het geluid van zeker tien mannetjes geregistreerd. “We wisten dus dat van de larven die in 2015 waren uitgezet, enkele mannetjes geslachtsrijp waren.” Maar een zwaluw maakt nog geen zomer, het was wachten op een echt voorplantingsresultaat.

Vanaf half mei tot half juli kunnen onderzoekers naar dikkopjes zoeken. Die zijn door hun grote en lompe formaat goed te onderscheiden van andere soorten. “Daarna kruipen ze als volgroeide pad aan land en zijn ze weer zo goed als spoorloos” vertelt Peter Kroon. “Vervolgens duurt het minstens twee jaar voordat ze geslachtsrijp zijn en weer kunnen worden aangetroffen aan de waterkant”. De knoflookpad heeft van alle padden de langste levensverwachting. Door hun trage levensritme verbruiken ze heel weinig energie, waardoor ze waarschijnlijk ouder worden. Een knoflookpad kan wel zeven jaar worden en haalt met die extra jaren zijn late voorplantingsstart weer in.

Knoflookpadden stellen bijzonder hoge eisen aan hun leefgebied en hun aanpassingsvermogen aan veranderingen is klein. Dat is dan ook meteen hun achilleshiel. Want de voedselarme milieus waar ze van houden, met voldoende zandige plekjes en open begroeiing staan in het over bemeste Nederland al decennia zwaar onder druk. Dit heeft ervoor gezorgd dat het aantal knoflookpadden hard achteruitging en in Brabant zo goed als verdween. Die zandige plekjes hebben ze nodig om zich overdag in te graven en op de voedselarme graslanden zoeken ze ’s nachts naar kevers, spinnen, wormen en ander kleine beestjes. Hun voortplantingswater moet dan weer wat voedselrijker zijn en niet te zuur, zodat de snelgroeiende dikkopjes zich kunnen voeden met voldoende algen, watervlooien en andere kleine waterdiertjes.

In de fuiken werden naast de dikkopjes van de knoflookpad ook veel heikikkers, rugstreeppadden, vinpootsalamanders en kamsalamders aangetroffen. Natuurmonumenten is blij met deze bijvangst, want het laat zien dat de kwaliteit van de vennen en het natuurgebied hoog.

Bron: Natuurmonumenten