Dolf Jansen: bevers

Om te beginnen wil ik mijn respect uitspreken dat u, geachte vroege luisteraar, ook nu luistert op 1 januari. Na een nacht van vettige deegbollen met hier en daar een verdwaalde rozijn, een nacht van matige prosecco en knalvuurwerk binnen gehoorsafstand. Na een paar uur slaap zit of ligt u gewoon weer te luisteren, zelfs naar mij. Uitroepteken. Dank daarvoor.

Lees hieronder de volledige column: 

Maar dan de bevers. Los van het feit dat zij geen oud en nieuw vieren, moet ik het toch even over ze hebben. Ik ben van de generatie, die opgroeide met Ed en Willem, twee bevers uit het bos van de Fabeltjeskrant. Een prachtig stuk natuur, dat helaas in de late jaren tachtig plaats moest maken voor een snelwegverbreding en een bedrijventerrein met distributiecentra. Maar, dat gelukkig wel even mooi is geworden als al die andere bedrijventerreinen met distributiecentra, verspreid over ons land.

Al die stukjes en stukken economische groei waar we vaak stukjes en stukken natuur voor offeren. Maar ja, die pakjes met spullen, die we bestellen en al die andere consumptie moet wel ergens vandaan komen. En hoe dichterbij het distributiecentrum is, hoe sneller het pakje voor uw buren bij u bezorgd kan worden, toch?

Sorry, ik wil het cynisme graag tot een minimum beperken op deze eerste ochtend van 2023. Plus, ik heb u bevers beloofd, Ed en Willem. Het waren loodgieters meen ik me te herinneren en ze hadden zeker een waterpomptang en een combinatietang. Zij repareerden alles en voorrijkosten had je nog niet begin jaren zeventig. Top gozers, lekker bezig met water en leidingen, zwanenhals tussenstukjes en altijd goede zin ook.

Het was jaren later dat ik weer bevers tegenkwam. Ik denk een jaar of vijftien geleden en ik weet vrij zeker, dat het ergens in Canada was. Een uitgestrekt gebied, natuur en geen bedrijventerrein te bekennen. Paden en heuvels en geulen en watermassa's, bomen en struiken en best veel resten van bomen. Ook omdat de bevers geregeld toesloegen. Ze knauwden of knaagden met hun onwaarschijnlijke voortanden een boompje of boom naar keuze omver. Liefst dusdanig, dat die woudreus in het stromende beekje of rivier zelfs belandde. Aansluitend werd dat aangevuld met andere bomen en takken. Er ontstond een dam, er ontstond een zogenaamde burcht. De waterloop werd verlegd, het landschap veranderde en de bever lachte in zijn vuistje. Hoewel ik me realiseerde dat met voortanden ter grootte van een courgette echt een onmogelijkheid is.

Ik was echt diep onder de indruk van wat de bever kon en kan met die bomen deels onder water. De boel precies zo verbouwen als voor zijn of haar leven en voortplanten ideaal was. Laten we eerlijk zijn, ergens midden in de Canadese natuur had niemand er verder last van en ik kon van de verbazing bekomen. Gewoon mijn duurloop afmaken over paden en langs de honderdduizenden bomen, die er nog stonden.

Maar dan eind 2022. Sterker nog Dolf, begin 2023. De bever schijnt een probleem te zijn in allerlei provincies. De bever is te druk of druk op de verkeerde plekken en het aantal bevers neemt toe. Ik hoorde een populist in de Tweede Kamer al roepen ‘We worden overspoeld met bevers die helemaal niet bij onze cultuur horen’. Maar dat heb ik verzonnen. De bever trekt zich niks aan van wat wij, mensen met macht, over alles nodig hebben of lastig vinden. Eigenlijk doet de bever wat de natuur gelukkig heel vaak doet. Hij en zij zeker ook, trekt haar eigen plan.

Maar ja, als je je hol bouwt in een dijk gaat die dijk daar last van krijgen en later de mensen achter die dijk. Ook treinrails kunnen verzakken. Tractors kunnen wegzakken, terwijl ze wellicht net onderweg waren naar een plek om middels slecht rijmende protestborden of keiharde blokkades duidelijk te maken, dat nog niet de hele agrarische sector doorheeft, dat 2023 het jaar is van grote en hoog nodige verandering.

Ik zou bijna zeggen ‘het is allemaal de schuld van de bevers’, maar dat zou natuurlijk te ver gaan. Voor mij staat de bever en de problemen, die we nu tegenkomen, eigenlijk symbool voor hoe lastig het is, in een land als het onze, alles wat we doen en nodig hebben, te combineren, met natuur en lucht en water en ruimte, die we natuurlijk zeker zo hard nodig hebben. Als het ons lukt - ik bedoel, beter dan nu lukt - om de belangen van de natuur in de ruimste zin mee te nemen in onze beslissingen, zijn we denk ik al een stuk verder.

En wat doodzonde dat we Ed en Willem niet meer hebben om hier en daar de overenthousiaste bevers toe te spreken, zodat de schade van hun knaag, graaf en bouwwerk wat beperkt blijft.

Fijne zondag en een groots groen en gelukkig nieuwjaar.