Wat eet de grutto?

Nog even en ons land stroomt weer vol met grutto's en andere weidevogels. Meestal verzamelen die zich in februari en maart op ondergelopen weilanden. Maar wat zoeken ze daar precies? Muggenlarven, ontdekten Nico Jonker en Dick Melman.

Op verschillende plaatsen in ons land zetten boeren en natuurbeheerders stukken land in de winter onder water om de weidevogels in het vroege voorjaar welkom te heten. Dat blijkt als een enorme magneet te werken. Maar ecologen Nico en Dick vroegen zich af wát het dan precies is dat de vogels trekt. 'In eerste instantie dachten we dat ze vooral op het droge land naar wormen zouden zoeken', vertelt Dick. 'Maar als je dan goed gaat kijken, dan zie je dat ze vooral in het water naar voedsel zoeken. Toen we vorig jaar op het beroemde Landje van Gruijters bij Haarlem bodemmonsters uit de plas haalden, zagen we dat daar eigenlijk alleen maar muggenlarven in zitten.' 

Zo ziet dat bemonsteren van de bodem eruit:

Nadat zij een aantal dagen etende grutto's hadden geobserveerd en hadden geteld hoe vaak de vogels 'beet' hebben, gingen de mannen op de achterkant van een spreekwoordelijk sigarenkistje aan het rekenen. 'Eén vogel heeft tien keer per minuut beet. Vermenigvuldig je vervolgens het aantal minuten dat ze eten met het aantal grutto's op de plas, dan kom je algauw op een half miljoen muggenlarven per dag. Uit onze bodemmonsters bleek dat er ongeveer 50 miljoen larven in de plas moesten zitten. Voer genoeg dus voor de vogels', aldus de onderzoekers.

Het onderzoek uit Haarlem van 2019 wordt nu herhaald op het land van Stichting De Hooge Weide in Castricum. Die beheert honderd hectare grasland op een weidevogelvriendelijke manier. 'We hebben onder andere een paar plassen gemaakt voor de terugkerende vogels', vertelt voorzitter Rienk Slings. 'In die ene plas zien we ieder jaar heel veel vogels, in die andere nauwelijks.' Het verschil blijkt ook zichtbaar in de bodemmonsters van de onderzoekers. In de 'gruttoplas' zitten extreem veel muggenlarven. in de andere vooral kevertjes. 'Die hebben een hard pantser van chitine', weet onderzoeker Nico Jonker. 'Dat is minder goed vogelvoer dan zo'n sappige muggenlarve!' 

Omdat de weidevogelplasjes in de zomer droogvallen zitten er ook geen vissen in die de muggenlarven zouden kunnen opeten. Een extra les voor de natuurbeheerders is dat ze dit soort plasjes niet moeten uitbaggeren. Larven leven van organisch materiaal. Als je dat eruit baggert heb je geen muggen en daarmee ook geen grutto's meer.

Dit voorjaar doen de beide ecologen het onderzoek in het weidevogelreservaat van Stichting De Hooge Weide. Vorig jaar deden ze het in een vergelijkbaar reservaat bij Haarlem. De resultaten van dat onderzoek zijn vanaf pagina 76 te vinden in dit rapport.