Veel hagedissoorten kunnen hun staart afwerpen wanneer ze aangevallen worden. Dit wordt autotomie genoemd. Wanneer de staart wordt vastgegrepen breekt deze af op een zwak punt in een van de staartwervels. Het afbreekpunt wordt door spiertjes zo afgeknepen dat de hagedis nauwelijks bloedt.
De afgeworpen staart blijft doormiddel van stuiptrekkingen nog even kronkelen over de grond. Hierdoor wordt de aanvaller afgeleid en heeft de hagedis voldoende tijd om weg te komen. Hazelwormen hebben zelfs hun latijnse naam te danken aan dit fenomeen,
Anguis fragilis
betekent 'breekbare slang'.
Filmpje van een gladde slang in gevecht met een hazelworm. De hazelworm blijft met een kronkelende afgebroken staart achter. Gefilmd door Marieke Braam.
Functie
De staart is voor hagedissen belangrijke opslag voor voedingsstoffen. Sommige hagedissen komen terug als het gevaar is geweken en eten de staart op om een deel van de energie terug te winnen. Bovendien is de staart belangrijk om evenwicht te houden, maar gelukkig groeit er een nieuwe staart terug binnen een paar maanden.
De nieuwe staart
De nieuwe staart ziet er niet meer hetzelfde uit. Vergeleken met het origineel is de nieuwe staart een stuk minder flexibel en heeft een iets andere kleur. Het nieuwe lichaamsdeel bestaat uit kraakbeen en mist losse wervels. Omdat de nieuwe staart één geheel is kan deze niet opnieuw afbreken en worden afgeworpen. Dit vluchtmechanisme werkt dus maar één keer. Het is te hopen voor de hagedis dat de nieuwe staart niet opnieuw gegrepen wordt.
Dit zandhagedis vrouwtje is haar staart verloren. Gefilmd door Bernadette van der Louw.