Wat doen die grote grazers eigenlijk in de natuur | Podcast

Konikpaarden, galloways, waterbuffels en wisenten: er lopen nogal wat grote grazers rond in Nederland. Deze wilde dieren zijn de beheerders van onze natuurgebieden. En dat is belangrijk, want zonder hen zou Nederland dichtgroeien.

In tal natuurgebieden in Nederland lopen verschillende grote grazers rond, waaronder runderen en wilde paarden. Maar ook bijzondere soorten als de wisent en waterbuffel grazen hier. Deze ooit verdwenen soorten zijn geherintroduceerd in ons land. En dat is belangrijk om te doen, omdat het de biodiversiteit versterkt, vertelt Judith Slagt, ecoloog bij ARK Natuurontwikkeling. “Paarden, runderen en wisenten grazen elk op hun eigen manier”. Deze verschillende technieken van grazen vullen elkaar aan. Zo kan de wisent beter voedsel vinden als op datzelfde gebied ook het paard graast. 

Hoe meer verschillende soorten grazers, hoe beter. En over het algemeen kunnen ze prima naast elkaar leven, zegt Tanja de Bode, kuddebeheerder bij Free Nature. “In een groot gebied kunnen ze elkaar gewoon ontlopen”. Conflicten ontstaan vaak alleen wanneer er bijgevoerd wordt. “Dan is het een strijd: wie komt het eerst bij die baal hooi? Het wilde paard is dan een geduchte vijand om zijn snelheid.”

Conflicten tussen dier en mens komen helaas ook weleens voor. Grote grazers zijn immers wilde dieren, hoewel mensen dat soms vergeten door het ‘knuffelbare’ uiterlijk van de Schotse hooglander. “Er zijn niet veel incidenten met grote grazers”, zegt De Bode. “Dat komt omdat de dieren heel tolerant zijn. Maar áls het misgaat, gaat het altijd om afstand. Mensen komen te dicht bij de dieren.” De Bode pleit daarom voor bewustwording: “Laat de dieren met rust. Niet alleen voor je eigen veiligheid, maar ook die van het dier. Want als het misgaat, is het dier uiteindelijk altijd de dupe”.

Naast ingrijpen bij conflicten, moeten beheerders letten op de samenstelling van kuddes. Zo wordt met stamboeken bijgehouden welke wisent familie is van wie. “In principe kunnen de dieren zelf prima incest voorkomen”, legt Judith Slagt uit. “Maar ze moeten wel de kans krijgen nieuwe dieren te ontmoeten. Als beheerder moet je er dan ook voor zorgen dat er genoeg ‘nieuw bloed’ is.” Die nieuwe dieren worden uit andere gebieden gehaald en in het gebied geplaatst. Zo’n uitwisseling werkt prima, zegt Slagt. Dat komt omdat doorgaans de jonge hengsten, die zich al van de harem hebben afgesplitst, naar een nieuw gebied worden verplaatst.

Uitwisseling vindt ook op grotere schaal plaats. "Internationale transporten zijn voor de wisent heel belangrijk”, vertelt Slagt. Een tijd geleden waren er nog maar heel weinig wisenten in Europa te vinden. Toen begonnen natuurorganisaties, waaronder ARK Natuurontwikkeling, met de herintroductie van de wisent in Nederland. “Omdat alle wisenten van nu afstammen van een groepje van de elf wisenten die toen over waren, moeten we heel kieskeurig zijn bij het selecteren hoe een kudde gevormd wordt.”

Hoe hechter de kudde, hoe weerbaarder deze is voor bedreigingen als voedselschaarste, hoogwater en roofdieren. In de podcast Vroege Vogels en Andere Dieren praten Judith Slagt en Tanja de Bode verder over het gevaar van de wolf voor grote grazers.