De persoonlijkheid van de koolmees

Koolmezen gedragen zich ‘bang’, ‘voorzichtig’ of juist ‘dapper’ en ‘agressief’. De meeste mensen die wat vaker naar vogels kijken zullen dit gedrag wel herkennen. Maar wist je ook dat de ene vogel vaker agressief is dan de ander, die misschien weer vaker bang is? Kortom, vogels blijken ook een persoonlijkheid te hebben.  

Bij het NIOO-KNAW, Nederlands instituut voor Ecologie, doen ze al jaren onderzoek naar de effecten van deze persoonlijkheden op de overleving van vogels. We kijken mee met een persoonlijkheidstest. Koolmezen van de Weterheide bij Arnhem worden gevangen en een nacht op het NIOO gehouden. Daar worden ze de volgende ochtend in een onbekende ruimte gelaten, waar vijf 'bomen' in staan. Hoe snel ze de verschillende bomen bezoeken, zegt iets over hun dappere of juist verlegen persoonlijkheid.

Aan de hand van die verschillende persoonlijkheden kun je onderzoek doen naar de effecten van de omgeving van deze vogels op hoe ze zich gedragen. "Het blijkt dat in een omgeving waar weinig voedsel is, verlegen vogels sneller overleven." legt onderzoeker Kees van Oers uit.

Een verlegen vogel is minder energie kwijt aan voedsel zoeken op nieuwe plekken. Als er dus een voedselgebrek is blijft zo'n dappere vogel zoeken, maar tevergeefs. Een verlegen vogel is hierbij dus in het voordeel. De onderzoekers verwachten dan ook dat er de komende jaren steeds meer verlegen vogels bijkomen.

Is het zielig om wilde vogels te vangen en (tijdelijk) onder te brengen bij het NIOO? van Oers vindt dat wel meevallen. "Koolmezen staan erom bekend dat ze makkelijk in kooitjes te houden zijn. Ze beginnen meteen met eten en vertonen geen stresssignalen. Ook zie je dat ze in het wild meteen weer hun natuurlijke gedrag vertonen."

De onderzoekers laten de vogels dan ook meteen weer vrij. "Nu hopen dat ze een fijne herfst tegemoet gaan, met niet al te veel kou en veel beukennootjes."

De koolmees is een van tien soorten van Expeditie 10! Tien planten en dieren waarmee leerlingen in het basisonderwijs mogen leren kennen. Liefde voor natuur kan niet vroeg genoeg beginnen!