De oudste korstmossen die er zijn lijken op pudding

Ze lijken op pudding, rozijnen, kaviaar, of geheel toepasselijk voor deze tijd van het jaar: kerstballen. Het zijn geleimossen, een speciale categorie in de enorme hoeveelheid korstmossen die er bestaan. Masterstudent Harold Timans is er dol op en komt dan ook overal geleimossen tegen. In zijn thuisstad Leiden vindt je ze namelijk gewoon op de stoep!

Voor wie het even was vergeten, een korstmos is een samenwerking tussen een alg en een schimmel, en vind je vooral op bomen, wegen en ander hard substraat. De geleimossen, waar Timans aandacht voor vraagt, zijn weer een categorie binnen deze groep. Ze bestaan uit schimmels en blauwalgen en ze hebben in hun cellen een vacuole, een soort blaasje dat water kan opnemen. Zodra het vochtig is buiten, kunnen geleimossen dus ook enorm opzwellen en zelfs van kleur veranderen. In de droge conditie heeft het gewone geleimos een zwarte kleur. Maar zodra het vochtig wordt zwelt hij op en zie je de mooie diepblauwe kleur verschijnen. Neem dan wel een loepje mee en wees bereid om door de knieën te gaan! De de scheve blikken van voorbijgangers moet je dan even voor lief nemen.

De eerste fossielen van korstmossen die zijn gevonden stammen uit het Devoon, het tijdperk van zo'n 400 miljoen jaar geleden. Deze fossielen bestonden uit korstmossen die dezelfde strategie hebben als de geleimossen. Een schimmel en een blauwalg, die opzwelt zodra het nat wordt buiten. Zo zou je dus kunnen zeggen dat de geleimossen de oudste korstmossen ter wereld zijn. Een kanttekening hierbij is wel op zijn plaats, zegt Timans. "Er zijn maar heel weinig fossielen gevonden van korstmossen, het dus 100% zeker weten, doen we niet."

Naast het net genoemde gewone geleimos is een andere veel voorkomende soort het dik geleimos.  Deze lijkt op het gewone maar heeft grotere lobben (zie foto). Timans zijn favoriet is toch wel het rozijnenmos. Deze bruine variant bestaat alleen uit die mooie blaasjes. Hij ziet er met zijn bruine kleur ook echt een beetje uit als rozijnen, of kerstballen dus.