De laatste Hollandse beer

Uitgerekend in een stuk duin waar bijna geen korreltje zand meer op zijn plek lijkt te liggen - de Amsterdamse Waterleidingduinen - vond Wim Kuijper uit Noordwijk dit jaar enkele botten van een bruine beer! Datering op basis van radioactief koolstof (de C14-methode) leerde dat het een beer was van duizend jaar oud. In die tijd lag er tussen het huidige Den Haag en Haarlem een uitgestrekt loofbos op de oude duinen. 'Daarmee is deze vondst van Wim waarschijnlijk één van de allerlaatste bruine beren die in ons land hebben rondgelopen', zegt hoogleraar paleozoölogie Thijs van Kolfschoten uit Leiden.

De laag waar Kuijper de botjes vond is relatief kort geleden blootgelegd, na het dempen van een kanaal. 'De berg zand die honderd jaar terug is gemaakt toen het kanaal werd gegraven, is er nu weer ingestort. Daarbij kwam een laag aan het oppervlak die overduidelijk op de oude duinen ligt. Ik zocht daar naar schelpen toen ik ineens dit bot tegenkwam', vertelt Kuijper.

Bij eerdere vondsten van 'moderne berenbotten' in Nederland is wel verondersteld dat het zou gaan om jachtbuit die bijvoorbeeld door Vikingen zou zijn meegenomen uit andere streken. 'Maar dit gaat om een complete serie botjes uit een poot van een beer, waar geen enkele snijspoor op zit', zegt Van Kolfschoten. 'Ze lagen ook ook in een onverstoorde laag, waar geen houtskoolresten of andere archeologische sporen bij lagen. Je mag er dus vanuit gaan dat dit een honderd procent natuurlijk voorkomen was van deze beer.

Ongeveer rond het jaar duizend moet de laatste beer uit Nederland zijn verjaagd of bejaagd. Uit geschriften over de jacht, kort na die tijd wordt nergens meer gesproken over de aanwezigheid van beren; wel van edelherten wilde zwijnen en ander jachtwild.