De fascinatie van Thijsse | Droomreportage #2

De rampspoed komt je tegemoet, zodra je de kranten opendoet: klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en milieuvervuiling. Hoe zorg je ervoor dat je niet zuur of depressief wordt van al dat slechte natuurnieuws? Tot een kleine eeuw terug zocht biologiedocent Jacobus Pieter Thijsse het antwoord in 'fascinatie voor de natuur'! Deze zomer gaan we op zoek naar de favorieten van onze verslaggevers. Samen met biograaf Dik van der Meulen, probeert Rob Buiter de fascinatie van Thijsse te hervinden.

Van der Meulen is sinds zijn jeugd in de ban van Thijsse. "Ik kocht toen een oud exemplaar van zijn boek Het Vogeljaar. Dat vind ik nog steeds het beste natuurboek dat in Nederland is geschreven. Zijn fascinatie voor de natuur combineert Thijsse met geweldige literaire kwaliteiten. Hij weet zijn lezers te boeien zonder het oubollige taalgebruik dat je in dit metier vaak tegenkomt', vindt Van der Meulen. 'Als de man nu nog had geleefd, had hij de P.C. Hooftprijs moeten krijgen!"

Met mensen als Freek Vonk zijn er volgens Van der Meulen ook nu nog wel 'Thijsses', die de liefde voor de natuur kunnen aanwakkeren. "Het verschil is dat natuur nu gepolitiseerd is; het is 'links' geworden. Thijsse had invloed op alle lagen van de bevolking, van de arbeidersklasse tot de mensen die je nu 'rechts' zou noemen, zoals de 'bankier van Natuurmonumenten', Pieter van Tienhoven. We moeten dus ook nu proberen om de natuur weer te de-politiseren", veronderstelt Van der Meulen.

Op zichzelf is dat helemaal niet zo moeilijk, denkt hij. Thijsse en ook zijn vriend Eli Heimans wisten bijvoorbeeld al hoe louterend een bezoek aan de natuur kan zijn. "Het spaart werkelijk kosten uit. En ook het feit dat boeren in de kranten nu tegenover de natuur lijken te staan is natuurlijk raar. De landbouw is per slot van rekening bij uitstek afhankelijk van gezonde natuur. Ga dat gesprek aan", raadt Van der Meulen aan. "Zoek de verbinding in plaats van het conflict."

Omdat liefde voor om het even welk vak niet zelden wordt aangewakkerd door een goede docent, bezoeken we in deze reportage ook de school waar Thijsse tot zijn pensioen lesgaf: het Kennemer Lyceum in Overveen. "Hij was hier nota bene als onbevoegd docent biologie naartoe gehaald", zegt de archivaris van de school, Guido van Rijn. "Ieder jaar kreeg hij dispensatie van Koningin Wilhelmina, om toch voor de klas te mogen staan."

Van Rijn liet ooit een Polygoonfilmpje dat bij het afscheid van de school van Thijsse, in 1930 werd gemaakt, door het doveninstituut analyseren. 'Door zijn forse snor was het liplezen niet eenvoudig, maar toch kon men zien dat hij vertelde hoe zwaar het hem viel om afscheid te nemen van de school.

Op de centrale vraag van Rob – 'Hoe wakker je de fascinatie voor de natuur weer aan, ook en vooral buiten de groene parochie?' – heeft Van der Meulen een duidelijk advies. "Zoals de Fransen zeggen, en zoals Vroege Vogels eigenlijk ook al heel lang doet: 'Frappez, frappez toujours!' Ofwel: blijf de boodschap uitdragen hoe fascinerend, mooi en belangrijk natuur is."