Column Jean-Pierre Geelen: De kippen van Kyiv

Je hoort weleens dat de natuur troost biedt in donkere tijden. Dat heb ik geweten, afgelopen week. Ik zat even op het gras, ik baadde in een zee van feestelijk bloeiende gele narcissen; ze staken af tegen de strakblauwe lucht. En zo zag ik hem ineens weer voor me - geel, blauw: de Oekraïense vlag. 

Het is voorjaar, alsof er niets aan de hand is. Ik zou hier een lofzang op de nachtegaal kunnen houden. Nog even en ze zijn er weer. Maar ja: ik las net dat de nachtegaal de Nationale Vogel is van … Oekraïne.

En zo wordt je ook met je kop in het zand toch steeds weer die verdomde oorlog in gerommeld. De kille wind uit het oosten bracht onverdraaglijke beelden mee van slachtoffers. Strompelende ouderen, huilende kinderen. En dieren. Heel veel dieren. 

Dit is de eerste oorlog waarin dieren zo prominent in beeld zijn. Altijd al waren dieren de onbekende gevallenen in oorlogen, maar je zag er geen glimp van. Nooit kregen de omgekomen paarden van Napoleon een monument. Eeuwenlang was het niet erg heldhaftig om in een oorlog te gaan zitten jammeren om een paar stomme dieren. Nu vliegen de beelden je als raketten om de oren; van vluchtelingen - op hun arm zit een verdwaasde hond, een kat of een cavia. 

Dierenleed vergroot - net als die beelden van vrouwen en kinderen - onze empathie, zeggen de geleerden. Zie - weet u nog? - die uitgehongerde leeuw uit de dierentuin van Mosul, die ternauwernood werd gered in de strijd van Irak met de terroristen van IS.

Je zou het de Disneyficering van de oorlog kunnen noemen, maar zo cynisch wil ik niet zijn. Wie - zoals ik - lijdt aan een week hart, kan de beelden niet aanzien. Ik las dat de olifanten van Kyiv worden gekalmeerd met verdovingsmiddelen. Als ze tenminste niet allang aan hun lot zijn overgelaten. 

Ik hoorde vol walging hoe dierenbeschermers onder vuur kwamen tijdens hun poging om asielhonden aan eten te helpen. Hoe de Russen daarna die honden afknalden. Ik weet niet wat ik erger vind: de radeloze blik van de vluchtende mens die in elk geval wéét wat er gaande is, of de even onschuldige wanhoop van de hond die niet eens begrijpt wat er gebeurt. Zelf begrijp ik er trouwens ook verdomd weinig van, maar dat terzijde. 

Lichtpuntje: Nederland staat klaar met open armen. Behalve mensen vinden ook honden en katten uit Oekraïne hier onderdak. Hulporganisaties hebben zelfs een telefoonnummer opengesteld voor ‘gevluchte Oekraïners die hulp voor hun dieren nodig hebben’.

Mooi hoor. Maar wacht even. Dat Oekraïne waar wij - ook ik, begrijp me niet verkeerd - nu zo solidair mee zijn, lag drie jaar geleden óók al onder vuur. Van ons, Europa. Vanwege z’n plofkippen. Het land heeft de grootste kippenschuren van Europa, omdat de regels voor dierenwelzijn er zo lekker veel soepeler zijn dan in de EU. Oekraïne zit, om in oorlogsjargon te blijven, bomvol plofkippen. Er zijn stallen van 2,5 keer de omvang van de gemeente Utrecht. Waar jaarlijks 170 miljoen vleeskippen worden gefokt en geslacht. Ze leefden al - zes weekjes maar - onder erbarmelijke omstandigheden, nu zitten ze als ratten in de val.

Niets hoor je over ze, de kippen van Kyiv. Nee, niet waar: mijn krant - de Volkskrant - had een stukje. Bij de havenstad Cherson dreigt voor 3 miljoen kippen de hongerdood. Door de bombardementen kunnen ze niet gevoerd worden, de kippenboeren kunnen de karkassen nergens kwijt. Omwonenden vrezen een milieuramp, een Nederlandse hoogleraar vreesde dat de beesten in hun doodsnood kannibalisme zullen vertonen, zo zei hij. U ziet: in de hel is altijd nog wel een plekje waar nog wat verschrikkingen verstopt liggen.

Een oplossing heb ik ook niet paraat. Maar: oorlog, miljoenen plofkippen, en geen haan die daarnaar kraait - ik vind die stilte niet om aan te horen. Ik denk dat ik maar weer naar buiten ga. Troost zoeken bij een nachtegaal. Nog even en ze zijn er weer.