Anne Schulp: Goed gereedschap

Echt mooi gereedschap, daar kan ik wel vrolijk van worden. Is goed gereedschap al het halve werk, met écht fijne spullen ben je nog sneller klaar. Eenmaal gewend aan die soepel draaiende accuboormachine met koolborstelloze motor wil je voortaan niets anders meer. Kniesleutels zonder speling, een bovenfrees met goeie stofafzuiging: puur geluk is gewoon bij de ijzerwarenspecialist te koop.

Maar op het schoolplein kreeg ik kortgeleden de spreekwoordelijke hartverzakking. De Duistere Middeleeuwen zijn nog niet voorbij! Kinderarbeid bestaat nog! De Juffen Zijn Wreed! Er bestaan, zo kan ik uit eigen waarneming melden, kleuterklassen waar anno tweeduizendzeventien nog steeds met prikpennen prikwerkjes uitgeprikt worden. Een klusje dat je verdorie eindeloos veel beter met een schaar kan doen, om van een hobbymes nog maar te zwijgen. Het kan sneller, eleganter, efficiënter – maar wat doen die arme kleuters? Juist: afzien. Gaatje na vermaledijd gaatje een vormpje uitstansen. Eindeloos ploeteren om met volstrekt ongeschikt gereedschap de klus eindeloos te rekken en slechts matig te klaren. Want dat is het: zo’n prikwerkje ziet er met die rottige rafelrandjes ook nog eens niet uit. Zet die kleuters toch lekker aan het werk met een vlijmscherp hobbymes, of gewoon een scalpel! Da’s óók heel goed voor de fijne motoriek, spannend bovendien (want scherp!) en als het tóch misgaat: pleisters en een leermomentje. 

Ook in de natuur krijg je wel eens zo’n schoolpleinhartverzakking. Dan zie je een dapper insect verschrikkelijk z’n best doen om met twee ellendig kleine prikpenknabbelkaakjes een stukje blad af te knagen. ’t Schiet voor geen meter op. De Natuur is óók een kleuterschool! Kon dáár nou niet gewoon een goeie schaar af, of liever nog: een kleine slijptol?

Slaan we een eerstejaarsbiologieboek open, goeie kans dat de snaveltjes van die Darwinvinken je weer aankijken. “Prachtig aangepaste gereedschappen, voor elke klus een passend snaveltje,” dat is de teneur. Maar ís dat wel zo? Want doelgericht, vooruitkijkend slim doordacht ontwerp, dát zoek je in de natuur tevergeefs. Het is eindeloos voortmodderen met de gereedschapskist die je voorouders je hebben meegegeven, en met dank aan de natuurlijke selectie komt daaruit de minst slechte oplossing uiteindelijk wel bovendrijven.

Dus dat dieren na al die honderden miljoenen jaren evolutie uiteindelijk met de meest perfecte gereedschappen zijn uitgerust? Vergeet het maar. De spreekwoordelijke kleuterschoolprikpen is natuur én maatschappij angstaanjagend wijdverbreid. Misschien moeten we ze maar gewoon een aai over de bol geven, de kleuters, de knagende insecten en die darwinvinkjes. Want met minder goed gereedschap ben je tenminste wél even lekker onder de pannen.