Blauwe kiekendief verdwijnt

Drie paartjes ... Dat is alles wat er nog over is van de blauwe kiekendieven in ons land. Waar de bruine kiekendief het nog best redelijk doet en de grauwe kiekendief ook effectief wordt beschermd, vooral op de Groningse akkers, dreigt voor de blauwe kiekendief binnenkort het doek te vallen. Met steun van Vogelbescherming Nederland, proberen Lieuwe Dijksen van Sovon Vogelonderzoek en Almut Schlaich van het Kenniscentrum Akkervogels nog te redden wat er te redden valt. Of beter gezegd: te leren wat er te leren valt.

De 'blauwe kiek' kwam pas halverwege de vorige eeuw langzaam op in Nederland. Na een piek van een dikke honderd broedparen in de jaren negentig, voornamelijk op de Waddeneilanden, zette het verval in. Inmiddels broedt er nog maar één paar op Texel en twee op Terschelling. Dat is het voor nu. Met behulp van kleine zendertjes die op de rug van de jonge vogels worden gehangen, proberen onderzoekers te achterhalen waar het probleem zit.

"De belangrijkste flessenhals zit in de overwinteringsgebieden", denkt Schlaich. "De jongen trekken wel weg naar onder andere Zuid-Europa, maar keren vrijwel niet terug naar de broedgebieden. Dankzij de zenders kunnen we zien waar en wanneer ze doodgaan. We proberen ze dan zo snel mogelijk te vinden om de oorzaak te achterhalen, en meestal is dat algehele verzwakking, waar dan soms nog een ziekte overheen komt." In de overwinteringsgebieden leven de kiekendieven vooral in agrarisch gebied. "De problemen met de biodiversiteit rond het boerenland zijn natuurlijk bekend", stelt Schlaich.

De kans dat de zenders, die als een soort rugzakje worden opgebonden, zélf bijdragen aan een vroege dood is volgens Schlaich afwezig. "We weten dat ook vogels die alleen een ringetje aan de poot dragen niet terugkeren na de winter, dus aan de zenders ligt het niet. Bovendien blijkt uit onderzoek van Franse collega's dat jonge dieren die vlak voor het uitvliegen een zendertje meekrijgen, daar geen hinder van ondervinden."

Lieuwe Dijksen, die zelf de blauwe kieken in de jaren zeventig voor het eerst op Texel zag komen, loopt nu de kans dat hij ook de laatste broedvogels van het eiland onderzoekt. "Je kunt natuurlijk zeggen: 'Wat geeft het? Vogels komen en vogels gaan.' Maar als je weet dat de hele West-Europese populatie het erg slecht doet, dan wil je toch wel weten waar dat aan ligt. Als blijkt dat het voedsel in de overwinteringsgebieden het probleem is, dan zullen we daar echt iets aan moeten doen."
Overigens zullen we in de winter voorlopig nog wel van blauwe kiekendieven kunnen genieten. Dan komen enkele honderden vogels uit noordelijke streken hier overwinteren.

In 2020 sprak Vroege Vogels TV Almut Schlaich van het Kenniscentrum Akkervogels over haar onderzoek naar de grauwe kiekendief in Groningen. Kijk de aflevering hier terug.