Bibi Dumon Tak: Zwarte mees op roodwitgeblokt kleed

Columnist Bibi Dumon Tak krijgt tijdens haar diensten voor de Dierenambulance regelmatig een onherkenbaar vogeltje binnen. In een doos op een kleedje blijken alle kleine bruine vogeltjes op elkaar te lijken. Maar Bibi heeft wel wat hulplijnen paraat om haar te helpen met determineren.

Goedenavond Dierenambulance Amsterdam.
Goedenavond, ik heb een zwarte mees die niet kan vliegen in mijn tuin.
U woont in Amsterdam?
Ja, mevrouw.
Een zwarte mees zegt u?
Ja.
Dat is bijzonder. Is het geen koolmees of een zwartkop?
Een zwarte mees, mevrouw.

De beller klonk geleerd, hij had dan ook een stem waarmee hij dat liet blijken. Hij geloofde niet in mij als telefoniste, want een telefoniste is natuurlijk maar een telefoniste. De beller vertelde dat de zwarte mees niet kon vliegen en dat hij hem alvast maar in een doosje had gestopt en of we hem konden komen ophalen.

Ik heb een auto naar het adres van de geleerde man gestuurd. Toen de collega’s zich even later door de mobilofoon meldden, zeiden ze dat ze een zwarte mees op de auto hadden. Niet gewond, maar wel bij de ouders weggehaald, dus namen ze hem even mee naar onze ambulancepost zodat hij van daaruit kon verder reizen naar de vogelopvang. Ik kon niet wachten de vogel met eigen ogen te zien. Het zou mijn eerste zwarte mees zijn.

Zodra de ambulance zich aan de poort meldde spoedde ik de trappen af en moest daarna drie keer kijken voor ik zeker wist dat ik met een jonge koolmees vandoen had. Het vogeltje zat bij te komen op een roodwitgeblokte keukendoek. Op de een of andere manier zijn vogels, losgezongen uit hun omgeving, soms ónherkenbaar. En trouwens, zongen ze maar, dan kon je makkelijker vaststellen om welke soort het ging.

Hoe vaak ik geen foto’s toegestuurd krijg van collega’s waarop een vogeltje staat dat ineengedoken - als een zielig hoopje - achter de tralies zit met de weerschijn van de kleuren van de handdoek op zijn verendek.

‘Jij mag het zeggen.’ Staat er in de bijgevoegde app. Soms stuit ik op een raadsel. Alle aanknopingspunten zijn weggevallen. Geen ouders in de buurt. Geen soortgenoten, geen natuurlijke houding, geen habitat. Een blauw handdoekenwaas over het verenkleed. Wat je ziet is een verloren ziel in een menselijke omgeving. Zo kan het zijn dat je de heggenmus voor een grasmus aan ziet en die weer voor een huismus voor een vliegenvanger voor een tuinfluiter voor een tjiftjaf voor een snor.  Een merelvrouw blijkt een zanglijster. En haviken en sperwers zijn al helemaal niet te doen.

‘Zeg het maar.’ Appen de collega’s dan. De foto toont een woedende roofvogel vastgehouden door handen gestoken in stevige rode kattenvanghandschoenen. Wat ik dan doe? Vroege Vogels inschakelen. Bij twijfel app ik Rob. Rob Buiter, redacteur en verslaggever van dit programma. Ik krijg altijd binnen de kortste keren antwoord. Maar een tijdje geleden niet. Toen schreef hij me pas na een kwartier terug: een tjiftjaf of een ander kbkv’tje.

‘Een wat?’ vroeg ik.
‘Een klein bruin klotevogeltje.’
‘Aha.’ appte ik terug.

Na een half uur appte Rob me opnieuw. Het was geen tjiftjaf, schreef hij, maar een kleine karekiet.

‘Hoe weet je dat?’ vroeg ik.
‘De ringer gevraagd.’
‘De ringer?’
‘Ja de vogelringer, die zijn gewend aan vogels in de hand. Gewend ze in rare houdingen te zien. In een weegschaal, of op een handdoek.’

Tijdens mijn laatste dienst, ik wist het bijna zeker, kreeg ik weer eens een kbkv’tje binnen. Het zat op een washandje van Bolke de Beer. Paapje? Toch maar even Rob geappt die toch maar even de ringer appte: kbkv’tje bleek een bonte vliegenvanger.

Vorig weekend zat ik op een bankje in een Gelders bos wat voor me uit te staren. Er fladderde iets rond mijn voeten. Ik hoefde niet lang te kijken en niet lang na te denken: het was een zwarte mees. Wat ik daarna deed? Heel stil en heel lang juichen. En bedenken dat vogels herkennen in de natuur echt écht veel makkelijker is dan vogels herkennen op roodwitgeblokte kleedjes.