Bibi Dumon Tak: Tot Machines Gemaakten

"Onze dieren op de boerderij zijn eigenlijk helemaal geen dieren meer, het zijn: tot machines gemaakten", wanhopig wordt columnist Bibi Dumon Tak van deze gedachte. En als je dat eenmaal ziet, kun je het niet niet meer zien.

Lees hieronder de gehele column:

Vorige week logeerde ik een nachtje in de buurt van Mariapeel. Ik trok er die ochtend al vroeg op uit. Er is in deze column alleen geen ruimte om al het moois dat ik tegenkwam op te noemen, omdat een ander onderwerp met kracht om voorrang vraagt. En dat is het volgende.

Om in Mariapeel te komen moet je flink wat landerijen doorkruisen. Landerijen die bestaan uit eindeloos saaie velden waar her en der een puist op groeit. Die puisten, dat zijn de etterende en stinkende stallen van de varkens- en kalverhouderijen.

Dus toen rond achten de roodborsttapuit vanuit een berk zijn vrijheidslied de ochtend in zong, kon ik daar niet van genieten, omdat ik aan de dieren moest denken die even verderop zonder daglicht zaten opgesloten en wier stem niet werd gehoord. En toen schoot mij een woord te binnen. Onze dieren op de boerderij zijn eigenlijk helemaal geen dieren meer, het zijn: tot machines gemaakten.

Om te beginnen worden vele vrouwelijke dieren collectief en op onvrijwillige basis bevrucht door een vent die niet de hunne is. Hun kinderen gaan een toekomst tegemoet die geen ouder hun kind zou toewensen. Maar ze hebben geen keuze. Ze worden onder dwang gepenetreerd. Wij mensen hebben daar een woord voor en er staan hoge gevangenisstraffen op. Maar onze dieren op de boerderij hebben, zoals wij al heel lang weten, niets in te brengen. We hebben ze tot machines geslagen die, wanneer ze stuk zijn, of afgeschreven, worden vervangen door nieuwe. Ze mogen hun kind, wanneer het dan toch wordt geboren, niet houden. En als ze het wel mogen houden, dan kunnen ze er niet zelf voor zorgen omdat ze tussen de stangen van weer andere machines zitten vastgeklemd.

Het is om wanhopig van te worden, want als je het eenmaal ziet, kun je het niet niet meer zien. Laatst stond er in NRC-Handelsblad een foto van varkens in een veel te klein en vies hok. Ik dacht even: eindelijk ontfermt zich iemand over het leed dat huist in die ontstoken wond die veeteelt heet. Maar nee, weer ging het over de toekomst van de boer en zijn bedrijf. Maar niemand heeft het over de toekomst van de varkens. Waarom niet? Omdat er geen toekomst voor hen is weggelegd. De enige toekomst die varkens hebben is geboren worden met meer tepels. En wie meer tepels heeft kan per worp meer biggetjes voeden. De industrie doet er alles aan om naar een gemidddelde van 16 spenen te gaan. Daarom zeg ik: tot machines gemaakten. De mannetjes zijn restafval. En als ze dat niet zijn worden ze gehouden om zaad te leveren op onnatuurlijke wijze.

Na mijn logeerpartij, op de weg terug naar huis, reed ik opnieuw door eindeloos door acné geteisterd landschap. Voor mij reed zo’n bestelbusje van de een of andere inseminator. Onderweg naar zijn volgende verkrachting. Hij wordt voor dat werk betaald. En de melkveehouder wordt ook betaald. En de kalver-, varkens-, geiten en pluimveehouders, allemaal worden ze betaald. Maar machines hoef je niets uit te keren. Ze onderhouden is zelfs facultatief.

Ik weet ook wel dat veel veehouders hechten aan hun machines, zeker wanneer die tot steeds grotere prestaties in staat zijn. Maar niet alle machines zijn even gelijk. Die van roestvrijstaal bijvoorbeeld zijn gelijker dan die van vlees en bloed. Die laatsten staan roemloos weggeborgen in hun tot puisten verworden stal en ze worden zelden gerepareerd. Maar op een dag zullen die puisten openbarsten. En de tot machines gemaakten zullen voor de dag komen en alle drek van zich afwerpen. Wij mensen zullen zeggen dat we het allemaal niet geweten hebben. Maar ik zeg: dat hebben we wel.

Omdat ik mijn expliciete mening over bepaalde veehouders heb geschrapt is er nu toch nog ruimte over voor een klein beetje moois dat Mariapeel te bieden had: ik zag een groene kikker op het pad en een overvliegende zwarte specht. En hoog in de top van een boom zat aan het einde van de dag een grote zilverreiger die klapwiekte met zijn vleugels. Het was die avond volle maan, maar de witte reiger scheen feller.