Bibi Dumon Tak: Het jaarlijkse oorlogscarnaval

Nadat de klok op oudjaar twaalf uur heeft geslagen, gaan de vuurpijlen weer de lucht in. Dat leidt jaarlijks tot honderden gewonden en enkele doden, paniek bij een hoop dieren, financiële schade en vervuiling van het milieu. "Het is een soort oorlogscarnaval waarbij de verliezen vooraf reeds als collateral damage worden ingecalculeerd", schrijft columnist Bibi Dumon Tak. "Welk recht hebben die vuurwerksoldaten eigenlijk om zoveel onrecht te mogen doen?"

Lees hieronder de volledige column:

Over drieënzestig uur en zesentwintig minuten is het zover: dan trekt de oogarts des vaderlands, Tjeerd de Faber, nadat hij zijn collega’s een gelukkig nieuw jaar heeft toegewenst, zijn witte doktersjas weer aan en is het wachten op wat komen gaat. En komen zal het. Het is niet de vraag óf er gewonden zullen vallen, maar hoeveel. Het is ook niet de vraag of er ogen zullen sneuvelen. Net zomin als het de vraag is of er kinderen tussen de slachtoffers zullen zitten.

‘Loopgraven heelkunde’ noemt De Faber het ieder jaar weer. En ik denk dat veel artsen dat met hem eens zullen zijn. Want niet alleen ogen, maar ook vele handen, armen en huid hebben door de jaren heen door vuurwerk hun functies gedeeltelijk of voorgoed verloren.

We treden, kortom, met voorbedachten rade, in polonaise het strijdtoneel tegemoet, om daarna, op nieuwjaarsdag onze wonden te likken. Niet alleen de letterlijke, maar ook de financiële. Want er zal weer veel schade zijn aan auto’s, huizen en meubilair in de publieke ruimte. Hulpverleners zullen hun werk tijdelijk moeten neerleggen omdat ze werden belaagd door onopgeleide rekruten met cobra’s en thunderkings in de hand. Nederland viert, nadat de klok twaalf uur heeft geslagen, een soort oorlogscarnaval waarbij de verliezen vooraf reeds als collateral damage worden ingecalculeerd.

Dat komt omdat wij recht hebben op een traditie. En dat die traditie gepaard gaat met meer gevaren dan geluk is geen argument. De bascule sloeg ook dit jaar weer door in het voordeel van de vuurwerkinfanterie. Het schaaltje waarin de vrede lag werd opnieuw te licht bevonden.

En dat terwijl het verlies vorig jaar aanzienlijk was: twee doden, twaalfhonderd gewonden, tientallen miljoenen euro’s aan schade, ruim honderdvijftig ogen met letsel, én een oogarts die al een kwart eeuw zijn gezin niet kan feliciteren met het nieuwe jaar omdat hij een missie heeft die door politici maar niet gehoord wil worden.

En dan, omdat de dieren bij mij niet onderdoen voor de mensen, wil ik ook bij hen stilstaan. Er zullen zich op 1 januari bij de Dierenambulances door het hele land huilende baasjes melden. Honden en katten zullen verdwenen zijn. Sommige verongelukt. In stallen zal het vee sidderen. Evenals veel dieren bij de mensen in huis. De filmpjes van extreem angstige honden en katten doen je dierenhart geen goed. Vele daarvan durven niet eens naar buiten voor hun behoeften. In welk gestoord land wonen wij? Welk recht hebben die vuurwerksoldaten eigenlijk om zoveel onrecht te mogen doen?

Over drieënzestig uur en inmiddels viertwintig minuten, zullen er miljoenen watervogels opstijgen om te ontkomen aan de lawinepijlen, de betonstrijkers, de luchthuilers, de morning glory’s, de nitraten, de vlinders, de widowmakers, de voetzoekers en wondertollen. Zij zullen urenlang doorbrengen in de lucht op grotere hoogten dan ze zijn gewend. Een aantal zal daarbij uit koers raken en van uitputting sterven. En dan het andere wild in onze bossen en tuinen. We kunnen ze niet uitleggen dat het geen oorlog is, maar een feestje. En als we het wel zouden kunnen uitleggen, dan nog valt dit niet uit te leggen.

Tot slot nog de schade voor de natuur. Barium, antimoon en strontium worden als vervuilers genoemd van bodem en water na ons nachtje feesten. Het zijn zware metalen die vrijkomen bij het afsteken van de rotjes. Er komt in deze ene nacht net zoveel fijnstof vrij als de hoeveelheid die al het verkeer uitstoot in zeven maanden tijd. Ik kan het allemaal niet geloven als ik deze cijfers lees. Oorlog is er om ons heen al genoeg. Waarom is in ons land op 31 december de klok van twaalf uur in hemelsnaam het startsein voor het luchtalarm? Waarom moet iedereen mee in de gekte van deze feestartillerie? Ik wil dat het stopt in de naam van de dieren, de natuur, en de meerderheid van de inwoners van Nederland die niet gek is.

Ik wens daarom dat de weegschaal in 2025 meer gewicht zal toekennen aan de rede en de vrede in plaats van aan het geweld. Ik wens alle hulpverleners voor dit jaar moed toe. Alle medewerkers in ziekenhuizen en op de spoedeisende hulp wens ik sterkte. Wijsheid wens ik degenen die toch besluiten de straat op te gaan. En de oogarts des vaderlands, die we op 1 januari ongetwijfeld weer in het nieuws zullen zien, wens ik een kalme nacht. En u, vroege vogelaar, wens ik alvast een hoopvol 2025.