Bewijs voor massale uitstervingsgolf gevonden in Winterswijk

Grootschalig vulkanisme, uitstoot van giftig kwik, afstervende bossen en landverschuivingen: de wereld was 201 miljoen jaar geleden geen pretje. Tijdens de zogeheten Trias-Jura-extinctie stierven dan ook zo’n kwart van al het zeeleven en talloze landdieren uit. Voor het eerst zijn in Nederland aardlagen gevonden uit deze roerige tijd. 

“Een unieke vondst” noemt Remco Bos van de Universiteit Utrecht het. Als aardwetenschapper onderzoekt hij de in Winterswijk gevonden aardlagen. “Het grootste gedeelte van de groeve bestaat uit ouder kalksteen, maar een relatief dunne laag daarbovenop stamt uit de tijd van de massa-extinctie. Aardlagen van die ouderdom waren niet bekend in Nederland.”

Fossiele stuifmeelkorrels in de aardlagen laten zien dat tijdens de massa-extinctie bossen op grote schaal verdwenen. In een eerder onderzoek aan aardlagen in Duitsland toonde Bos aan dat een wereldwijde kwikvergiftiging een cruciale rol speelde in deze uitstervingsgolf. “Door toegenomen vulkanisme kwam er veel kwik vrij dat mogelijk voor erg veel stress in vegetatie zorgde. Daardoor stierven bossen, erodeerde bodems en kwamen er veel voedingsstoffen in de zeeën terecht. Dat zorgde op zijn beurt voor de enorme bloei van algen die het leven in de zee letterlijk verstikte. Zo zette kwik het hele systeem op z’n kop. Veel diersoorten konden daar niet tegen en stierven uit.”

De uitstervingsgolf aan het einde van het geologische tijdperk Trias duurde zo’n 100.000 tot 200.000 jaar, waarna het ecosysteem zich weer herstelde in het Jura-tijdperk. “Bijzonder is dat doordat veel reptielen waren uitgestorven de dinosaurussen hierna de ruimte kregen om te floreren. Maar ook dat kwam aan z’n einde toen zo’n 66 miljoen jaar geleden een meteoriet insloeg op de aarde en deze de volgende massa-extinctie inluidde.”

“Er wordt wel gezegd dat we tegenwoordig ook in een uitstervingsgolf leven, maar dan veroorzaakt door de mens. Ik denk dat we iets van de Trias-Jura-extinctie kunnen leren. Kennelijk kan het vergiftigen van de leefomgeving een cascade met enorme gevolgen in werking zetten. Ik denk dat we het gevaar van zware metalen in het milieu niet moeten onderschatten.”

Meer weten over de natuurhistorie van Nederland? Luister de Vroege Vogels-podcast 'Zo klonk Nederland. Van tapir tot grottenleeuw' via de gratis NPO Luister-app, via een van de andere podcastapps of luister terug via website van NPO Radio 1.