Afname van matkop in Finland te wijten aan boskap

Boskap blijkt de belangrijkste oorzaak te zijn voor de achteruitgang van de matkop (poecile montanus) in Finland. Als er geen dode of stervende bomen in een bos staan, kan de vogel hier geen nest in bouwen. Jaren geleden was de matkop een van de meest kenmerkende vogels van Finland, maar nu is de soort bedreigd. 

Professor Markku Orell van de Universiteit van Oulu in Finland begon in de jaren zeventig al met een onderzoek, waarbij bekeken werd wat precies de effecten zijn van boskap. Het gaat hierbij om kaalkap (waarbij alle bomen in een gebied verwijderd worden) en uitdunning (waarbij de dichtheid van bomen in een gebied wordt verminderd). Uit het onderzoek blijkt dat boskap zorgt voor een aanzienlijk verlies aan leefgebied voor de matkop en vergelijkbare soorten, zoals de kuifmees. 

De matkop is zeer afhankelijk van natuurlijke bossen omdat de vogel elk jaar een nieuw gat in een rottende boom kerft met zijn kleine snavel als nest. Dat moet in een rottende boom, omdat de vogel alleen in zacht hout kan hakken. “In de winter overleeft de vogel ook voornamelijk van voedsel dat hij heeft opgeslagen in gaten in boomschors en onder korstmossen,” vertelt onderzoeker Satu Kumpula van de Universiteit van Oulu. 

Door boskap is er dus een gebrek aan rottend hout voor de matkop, en verdwijnt zijn leefgebied. Dit heeft tot gevolg dat de vogel minder nesten bouwt en dat de nesten verder uit elkaar liggen. Ook dwalen de jongen steeds verder weg van hun geboortenesten.

Tijdens de jarenlange onderzoeksperiode is de broeddichtheid van de vogel met bijna de helft afgenomen en 65 procent van deze afname kan verklaard worden door boskap. Kumpula: “door het verwijderen van al het rottend hout in een bos kan er een decennialang tekort aan nestbomen ontstaan." 

Meer rottende loofbomen verbeteren de situatie voor de matkop. Hier moet aan gedacht worden bij bosbeheer, vinden de onderzoekers. Om de vogel te helpen kunnen wandelaars ook omgevallen bomen rechtop zetten of tegen andere bomen plaatsen om nestplaatsen te creëren. Verder kunnen ze een gat van ongeveer drie centimeter in de harde schors van een boom maken zodat de matkop bij de kaasachtige witte rot aan de binnenkant kan komen.

Bron: University of Oulu