Aantal zweefvliegen op de Veluwe met 80 procent afgenomen

In het bos op de Veluwe zijn de aantallen zweefvliegen drastisch afgenomen. Vergeleken met veertig jaar geleden werden er in 2021 dagelijks gemiddeld 80 procent minder zweefvliegen geteld en 44 procent minder verschillende soorten gevonden.

Voor deze studie telde Utrechtse ecoloog Aat Barendregt veertig jaar lang zweefvliegen in een gemengd loof- en naaldbos westelijk van Garderen. Hij telde vanaf 1982 maar liefst 254 keer de zweefvliegen op dezelfde route van drie kilometer.

“Het belang van zo lang dezelfde wandeling maken en nauwkeurig tellen is nu duidelijk, maar de verontrustende bevindingen wegen me zwaar op het hart”, zegt Barendregt. Het is de eerste keer dat de aantallen zweefvliegen zo consistent en langdurig op dezelfde locatie zijn geteld.

Zweefvliegen zijn na bijen de belangrijkste bestuivers in ons land en spelen daarmee een belangrijke rol in ons ecosysteem. Een belangrijke groep zweefvliegen eet als larve bladluizen. Juist deze groep is in het natuurgebied het hardst achteruitgegaan.

De grote terugval komt overeen met de conclusies van twee Duitse studies naar insecten. Die vonden echter plaats in beekdallandschap en grasland, waar andere soorten voorkomen dan in het gemengde bos op de Veluwe. "Dat de resultaten grofweg vergelijkbaar zijn, laat zien dat het in andere ecosystemen net zo dramatisch is gesteld met de zweefvlieg", zegt Eelke Jongejans, ecoloog bij de Radboud Universiteit. "Dit is heel zorgwekkend."

Omdat het onderzochte bos en haar omgeving in de loop der jaren weinig veranderd is, kunnen de onderzoekers het verlies van zweefvliegen niet verklaren uit het beheer van het bos. Externe factoren zijn daarom waarschijnlijk de oorzaak.

De afname is niet alle jaren even sterk geweest. De hardste daling in de aantallen vond plaats in de jaren 1982-1990, gevolgd door een stabilisatie in de jaren 90. Sinds 2000 dalen de aantallen weer fors. ‘Zure regen en stikstofdepositie zijn mogelijke verklaringen voor de achteruitgang, alsook de influx van pesticiden’, aldus Barendregt.

Theo Zeegers van EIS Kenniscentrum Insecten vindt dat er nu snel een Rode Lijst voor zweefvliegen moet komen, net als al gedaan wordt bij andere bedreigde diersoorten. “Deze dramatische afnames in zweefvliegen vereist dat we beter kwantificeren welke van de 358 Nederlandse zweefvliegsoorten bedreigd worden”, aldus Zeegers.

Bron: ANP, Radboud Universiteit