Aandacht voor lichtvervuiling in de Nacht van de Nacht

Pikkedonker zijn nachten in Nederland al lang niet meer. Sterker nog, we zijn een wereldwijde koploper in lichtvervuiling, met alle negatieve gevolgen van dien. De Natuur en Milieufederaties besteedt al twintig jaar aandacht aan dit probleem gedurende de Nacht van de Nacht. Elk jaar als de klok van zomer- naar wintertijd gaat, roept zij op het land zo donker mogelijk te maken. Daarnaast vinden door het hele land heen activiteiten plaats gericht op de schoonheid én het belang van duisternis.

Zonder licht was er geen leven op aarde, dat moge duidelijk zijn. Toch is altijd, overal licht niet wenselijk. Ook het donker is van levensbelang. Voor sommige dieren, waaronder mensen, als moment van rust. Voor anderen juist een moment om in beweging te komen en zich ongezien te verplaatsen. Dat kan gaan om jagers, zoals uilen, maar ook om bejaagden, zoals muizen en trekkende vogels.

In een landschap vol reclameborden, kantoorverlichting, lantaarnpalen en tuinverlichting raken deze bio-ritmes verstoord. Dat kan bijvoorbeeld leiden tot stress, desoriëntatie en verminderd leefgebied.

Het concept lichtvervuiling is niet bepaald nieuw. Aandacht voor het probleem heeft de afgelopen jaren al veranderingen teweeg gebracht. Zo denken we beter na over waar en wanneer lantaarnpalen echt nodig zijn en zetten steeds meer bedrijven hun lichtknopjes en reclameborden ’s nachts uit. Daarnaast wordt gewerkt aan allerlei slimme initiatieven, zoals gebouwen die kop- en fietslampen reflecteren, om straten alleen te verlichten wanneer mensen er gebruik van maken.

Het zijn mooie ontwikkelingen die aanzetten tot hoop, maar we zijn er nog lang niet. Wat betreft de Natuur en Milieufederaties kan bewustzijn over lichtvervuiling dan ook niet vroeg genoeg beginnen. Veel activiteiten in de Nacht van de Nacht zijn daarom gericht op kinderen. Ze maken bijvoorbeeld kennis met nachtdieren, bekijken de sterrenhemel, of leren hoe je op andere zintuigen kunt vertrouwen in het donker.

IVN natuurgids Lambert Kouwenberg organiseert zulke activiteiten in Eerbeek en Zutphen. “Als de kinderen leren dat dieren ’s nachts eten zoeken en energie verbruiken snappen ze dat licht dat ritme verstoord. Die boodschap komt wel binnen”, vertelt hij. “Ook horen we terug dat ze de invloed van licht in hun eigen omgeving opmerken. Bijvoorbeeld dat ze zelf minder goed slapen als ze tot laat op de tablet zitten, of dat de tuinverlichting bij de buurman wel erg overdreven brandt."