Van Unfaithful naar Babygirl: de evolutie van de erotische triller

Dat een erotische thriller over overspel, zoals twee decennia geleden Unfaithful, nu niet meer om de mannelijke perceptie draait, bewijst Halina Reijn met haar Babygirl.

Je gunt het haar zo, de affaire die Connie (Diane Lane) de hoofdpersoon in Adrian Lyne’s Unfaithful (2002) in haar schoot geworpen krijgt als ze tijdens een storm in de straten van New York letterlijk tegen een handsome stranger botst. Hij verzorgt haar geschaafde knieën en kijkt net iets te lang in haar ogen. En dan holt ze als een assepoester op gouden muiltjes terug naar haar prachtige huis in de buitenwijk waar haar man (Richard Gere) en hun elfjarig zoontje op haar wachten. Maar ze is aangeraakt, iets is wakker gekust en het duurt niet lang voordat ze met knikkende knieën teruggaat naar het rommelige, maar intellectueel ingerichte (boeken, sculpturen, schilderijen, claire obscuur licht) appartement van de knappe jonge handelaar in tweedehands boeken met zijn Franse accent en vanaf dat moment neemt de stomende buitenechtelijke affaire zijn aanvang.

Maar we schrijven begin 2000, toen in Hollywood de vrouwelijke seksualiteit nog vaak werd neergezet als een gevaarlijke kracht die in toom moet worden gehouden. Kijk maar naar films als Basic instinct (Paul Verhoeven, 1992) en Lyne’s eigen Fatal attraction (1987), waarin vrouwelijke nieuwsgierigheid en verlangen onvermijdelijk leiden tot schuld, geweld en straf. Ook in Unfaithful blijkt Connies ontwaken, het moment dat ze herontdekt dat ze weer leeft, van korte duur: binnen mum van tijd is daar het moralistisch frame waarin haar verlangens niet alleen haar huwelijk, maar haar hele bestaan bedreigen. Haar man krijgt hoogte van haar ontrouw, er wordt een privédetective ingeschakeld, de bedrogen man kan zijn impulsen niet bedwingen en van de wraak die volgt lusten de honden geen brood.

De kijker ook niet trouwens, want Unfaithful deed het niet erg goed in de bioscoop en voor Adrian Lyne leek het doek gevallen, want hij maakte twintig jaar geen films. Pas twee jaar geleden kwam hij terug, met Deep water (2022).

Die film, over een in het slop geraakt huwelijk, waarbij de man zijn vrouw toestaat affaires te hebben, zolang ze het gezin niet verlaat moest zijn terugkeer naar het genre van de erotische thriller markeren. Maar wat er vooral uit bleek was dat Lyne de afgelopen twintig jaar onder een steen had gelegen en totaal gemist leek te hebben dat niet alleen de mannelijke blik zijn langste tijd had gehad, maar dat er met de opkomst van #MeToo machtsstructuren waren blootgelegd die decennialang het vertellen van verhalen hadden bepaald. Een beweging die niet alleen gesprekken op gang bracht over grensoverschrijdend gedrag trouwens, maar ook over wie verhalen schrijft, wie ze vertelt en vanuit wiens perspectief we ze beleven. Eindelijk kwam er ruimte voor vrouwelijke verlangens, niet langer gefilterd door schaamte, schuld of angst (geweld of straf).

Entrez een filmmaker als Halina Reijn die in interviews juist altijd de films van Adrian Lyne aanhaalt als haar bron van inspiratie. In een interview in The New Yorker vertelde ze onlangs bijvoorbeeld dat ze Lynes’ 9 1/2 weeks ‘zesduizend keer had gezien’ want hij bood haar – ondanks dat ze heus het seksisme wel zag – ook ‘bevestiging en toestemming dat ze niet alleen was in die fantasieën over onderdanigheid die ze tot dan toe altijd als een donkerte in haar persoonlijkheid had gezien’. Haar film Babygirl exploreert deze thematiek. De film, die vorige week in première is gegaan, handelt net als Unfaithful over overspel. Het verhaal volgt een succesvolle CEO (Nicole Kidman) die een intense affaire begint met een stagiaire waarin ze geconfronteerd wordt met onderdrukte verlangens en de spanning tussen haar professionele autoriteit en haar persoonlijke kwetsbaarheid, zoals de wens om een meisje voor een man te zijn (‘your babygirl’). De hele film draait om de vrouwelijke blik en laat zien hoe complex en tegenstrijdig seksualiteit en macht zijn.

De film is zo verfrissend omdat hij volledig vanuit het perspectief van de vrouwelijke hoofdrol wordt verteld. Het draait om haar blik, haar keuzes, haar genot. De film speelt even rauw als ontwapenend met thema’s als toestemming (consent) en macht. Waar een film als Unfaithful nieuwsgierigheid en verlangen koppelde aan schuld en chaos, laat Babygirl zien dat deze zelfde emoties ook tot vrijheid kunnen leiden en dat het wél kan uitmonden in een herdefinitie, niet alleen van vrouwelijkheid, maar ook van het huwelijk. Waar in Unfaithful Connie weer terug wordt gefloten en het zelfs zo ver gaat dat ze, ondanks dat ze weet wat er is gebeurd, achter haar man blijft staan, want gezin als hoeksteen en vrouw als hoeder en goede moeder, laat Babygirl zien dat het gedaan is met de morele voetnoten en dat de tijd veranderd is, de blik verschoven en we niet meer terug in de box gaan. In twintig jaar kan veel gebeuren.

Dit artikel komt uit VARAgids 2, vanaf dinsdag 7 januari 2025  in de winkel, op de mat en in de app (alleen voor VARAgids-abonnees).