The Queen’s Gambit S01E01: een genie in wording

Het is Parijs, 1967. Een jonge vrouw (Anya Taylor-Joy uit The Witch speelt Beth Harmon) heeft zich verslapen in haar decadente hotelkamer. Ze komt te laat op een partijtje schaken met een man van middelbare leeftijd. Terwijl ze gehaast aanschuift wordt ze aangestaard door het publiek, een gezelschap bestaande uit grijze muizen. Beth is een attractie, zo blijkt, en men betaalt om haar te kunnen zien. Want – zo lijkt de suggestie – een vrouw kan toch geen schaakrevelatie zijn? Maar er zijn uitzonderingen en Beth is er een; een freak. Of een gezegend kind. Het is maar hoe je het ziet.

The Queen’s Gambit (de titel verwijst naar een beroemde schaakopening) is gebaseerd op de gelijknamige roman die in 1983 verscheen. Het boek laat zich moeilijk in een hokje plaatsen en dat geldt ook voor het televisiedrama. Het is unheimische coming of age. In flashbacks – eigenlijk is de pilotaflevering één grote terugblik – zien we hoe Beth als jong kind belandt in een weeshuis, waar ze overleeft op een dieet van kalmeringsmiddelen. In het geniep schaakt ze met de conciërge in de kelder van het pand, die ontdekt dat hij te maken heeft met een genie; een savant.

Het duurt niet lang voordat andere belanghebbenden Beths talent op waarde schatten. Deze erkenning draagt evenwel niet bij aan de vermindering van het algehele gevoel van onbegrip jegens haar. Dat is misschien wel The Queen’s Gambit in een notendop. Wie intellectueel boven het maaiveld uitsteekt zal niet geliefd zijn maar worden bewonderd. Dat is een kille constatering die weerspiegeld wordt in vrijwel élk shot. Pragmatisme wint voortdurend van emotie. Maar wie schaakkoning wil zijn kan zijn emoties ook niet de vrije loop laten, zoveel is duidelijk. De makers nemen uitgebreid de tijd om deze boodschap voor het voetlicht te brengen.

Dat heeft als resultaat dat het verteltempo in The Queen’s Gambit ten opzichte van andere Netflix-titels veel lager ligt. Waardoor er ruimte ontstaat voor de verdieping van Beth; als kind, adolescent en jongvolwassene. Bovendien vraag je je tijdens de flashbacks voortdurend af hoe het gaat aflopen met de hoofdpersoon. Zullen mensen echt in haar als mens willen investeren of uitsluitend haar talenten willen exploiteren? Buiten kijf staat dat The Queen’s Gambit een van de grote verrassingen is van dit najaar.