The Apprentice: winst van Trump werd al dan niet bewust al voorspeld in film van Ali Abbasi

De Amerikaanse cultuursector lijdt al veel onder de commercie – hoe gaat dat straks verder?

De laatste tijd kreeg ik, ruim voordat bekend werd dat Donald Trump is verkozen tot de 47e Amerikaanse president, al enkele vege voortekens. Dat begon met het drama The Apprentice, waarin acteur Sebastian Stan de jonge Trump speelt die zich in de jaren zeventig met financiële hulp van zijn vader Fred op slinkse wijze omhoog werkt in de New Yorkse vastgoedwereld. De film, geregisseerd door Ali Abbasi (Holy Spider, 2022) en geschreven door Gabriel Sherman, is onmiskenbaar het portret van een man met sterke antisociale neigingen. De leegte overheerst, zou je kunnen stellen, ook in Trumps gouden paleis, waar hij zelfgenoegzaam zijn deals sluit.

De grote leermeester van Trump, advocaat Roy Cohn, wordt in de film op indrukwekkende wijze neergezet door Jeremy Strong (Succession). Strongs personage leert zijn protegé de voor hem belangrijke drie vuistregels. 1. Je moet altijd blijven aanvallen. 2. Geef niets toe en ontken alles. 3. Wat er ook gebeurt, jij claimt de winst en je geeft je verlies nooit toe. De acteur spreekt de drie punten uit als een mantra. Een pervers mantra zou je kunnen stellen. In een Amerika dat sinds die tijd nog meer om geld is gaan draaien. En types als Trump, dat schreef ik al vaker, zijn aan de knoppen gaan zitten.

Neem David Zaslav, het hoofd van filmstudio Warner Bros. Hij besloot vorige week Juror #2, het nieuwste drama van Clint Eastwood, in slechts enkele tientallen Amerikaanse bioscopen uit te brengen. Terwijl de film in Frankrijk op bijna 450 (!) schermen te zien is. Zaslav had simpelweg geen vertrouwen in het merk Eastwood. Ik ben van mening dat je het werk van een oudgediende met een gigantische palmareslijst áltijd moet omarmen, en dat gaat gepaard met een grote release. Maar Zaslav heeft vast naar een algoritme gekeken, of ging af op zijn bedenkelijke, anti-artistieke instinct.

Regisseur Todd Phillips (Joker) kwam afgelopen week om een andere reden in het nieuws. Hij ergert zich aan de reclames die voorafgaande aan bioscoopvoorstellingen worden getoond. Kan dat niet anders? Dit verpest de bioscoopervaring. Je zou kunnen stellen: de bioscoop begint in dat commerciële opzicht steeds meer op televisie te lijken – en sommige streamingdiensten bieden al enige tijd een goedkoper abonnement aan mét reclames. Buiten kijf staat dat dankzij kapitalisten (zoals Trump) de kunstervaring altijd op commerciële wijze wordt ingeklemd door vervelende advertenties. Een film mag niet meer een film zijn; een tv-serie mag evenmin niet meer een tv-serie zijn.

Gelukkig zijn er nog 'idealisten', zoals Al Pacino - die Roy Cohn ook al eens vertolkte, in Tony Kushners miniserie Angels In America (kijktip, te zien bij HBO Max). In zijn recent verschenen autobiografie Sonny Boy omschrijft Pacino dat het hem allemaal niet om het grote geld te doen was. Enigszins begrijpelijk: in de herfst van zijn leven kan hij zich zo’n uitspraak permitteren,  zeker nu hij zich meer bezighoudt met wat er van hem overblijft voor het nageslacht. Met de hegemonie van Trump rijst evenwel wel een aantal vragen: hoe gaat het straks met de (Amerikaanse) cultuursector, die nu al stevig lijdt onder de commercie? En misschien nog nijpender: zou een type Al Pacino, geboren en getogen in het New Yorkse The Bronx, er nu nog wel tussenkomen, met al die influencers en YouTubers die van hun ouders al een dikke zakcent meekregen?

The Apprentice geeft op die vragen een angstwekkend antwoord: we lijken het met z’n allen lijdzaam toe te staan. Dat Trump zou winnen stond in die zin, getuige Abbasi’s film, al in de sterren geschreven. Toch geeft Pacino's boek ook een beetje hoop: de aanhouder wint, schrijft hij in bijna elk hoofdstuk.

Omar Larabi en Bregtje Schudel schrijven per toerbeurt wekelijks over wat hen opvalt op het gebied van series en/of films