Spencer: Kristen Stewart spookachtig goed als Lady Diana

Het is onvermijdelijk dat jury’s haar zullen bekogelen met prijzen. Terecht: ga Spencer zien, ook als je geen bal om het Engelse koningshuis geeft en kostuumdrama’s haat.

Deze recensie werd eerder geplaatst n.a.v. de bioscooprelease

Want Spencer is helemaal geen kostuumdrama en ook geen traditionele biopic. Het is een extreem beklemmend en bedwelmend portret van een vrouw die totaal vermorzeld wordt door koningshuis, pers en publiek en bijna niet meer weet hoe ze zichzelf moet zijn. De film is als een hallucinante trip, een psychologische thriller met soms bovennatuurlijke trekjes en staat zeer ver af van The Crown, waarmee een vergelijking voor de hand ligt, maar die gaat dus totaal mank. Spencer heeft qua sfeer meer gemeen met Festen (extreme familie-spanningen) en The Shining (isolatie, geestverschijningen en toenemende krankzinnigheid) dan met The Crown, hoewel het verhaal van de film uiteraard wel talloze overeenkomsten en raakvlakken heeft met die serie.

Dat verhaal is goeddeels verzonnen maar wel samengesteld uit feiten die bekend zijn over Diana en haar verhouding met de andere royals en het publiek. Spencer is ‘een fabel gebaseerd op een waargebeurde tragedie’. Regisseur is Pablo Larraín (Neruda, Lisey’s Story, El Conde) en wie zijn film Jackie heeft gezien, een eveneens deels verzonnen portret van de vrouw van John F. Kennedy in de eerste dagen na zijn dood, heeft al een notie van hoe indringend Spencer is.

We volgen Diana en haar zoons gedurende drie dagen tijdens een kerstviering op een kasteeltje te midden van haar vreselijke schoonfamilie. Ze doet in hun ogen alles fout en is een hysterische aanstelster die lak heeft aan traditie. Zijzelf ziet zich vooral als moeder en als slachtoffer van alle dwingende aandacht die ze krijgt en veroorzaakt. Tijdens de opgeprikte kerstviering, vlak bij het landgoed waar ze opgroeide en waar ze tijdens de bijeenkomst steeds meer door geobsedeerd raakt, bereidt Spencer (haar achternaam voor ze trouwde) vervolgens een ontsnapping voor uit haar onleefbare leven, samen met haar zoons.

Op een bepaalde manier gunt het fantastische script van Steven Knight, de executive producer en schrijver van Peaky Blinders en See, haar die ontsnapping ook, maar daarvoor verzeilt ze tijdens die horrorkerst wel in geestelijk zeer onstabiele regionen, met vele visioenen, kotspartijen en algehele gekte. Gekte die zo erg wordt dat een van haar zoons haar door een dichte deur smeekt: 'Mommy, switch your mind off!' Wij dwalen als kijker mee in die onstabiele geest en we zien de dingen die Diana meent te zien, echt en verbeeld. Spencer wordt daardoor halverwege de film een meeslepende psychologische dollemansrit door het kasteel en haar eerbiedwaardige adellijke bewoners, een rit waarvan het Downton Abbey-gehalte vrijwel nul is.

Dat meeslepen en niet meer loslaten zit hem in script en regie, maar vooral in de verbluffende rol van Kristen Stewart, een van de meest intense actrices die we hebben, zo bleek al eerder uit Personal Shopper en Seberg; het kindsterretje uit Panic Room en de Twilight-films heeft qua acteren reuzensprongen gemaakt. Haar versie van Diana is overrompelend: totaal geagiteerd, volledig verstikt en af en toe zo gek als een deur. Maar dan weer kwetsbaar als een vaasje, lief, heel geestig en een geweldige moeder. En zeer geliefd bij het personeel, waarvan de chef-kok haar toevoegt: 'Wij willen allemaal dat u overleeft als dezelfde persoon die hier tien jaar geleden binnenkwam.'

Die persoon, de echte Diana, wordt echter door de familie en de situatie langzaam gewurgd en dat laat Stewart geweldig zien. Haar performance achtervolgt je de hele film lang, als je tenminste tegen die intensiteit kan, want haar rol en de hele film zijn zeer onrustig en nadrukkelijk gestileerd. Grote bijdrage daaraan is het ronduit geweldige camerawerk van Claire Mathon, eerder verantwoordelijk voor de beelden van Portrait of a Lady on Fire en Atlantique. Haar zoom shots en tracking shots doen veel voor de sfeer in de film, net als de zenuwachtige muziek van Jonny Greenwood (You Were Never Really Here, The Master, The Power of the Dog).

Spencer is een belevenis voor elke cinefiel die getalenteerde filmmakers graag uit hun dak ziet gaan; voor sommigen misschien een tikje veel van het goede, maar hier wordt onbetwistbaar op hoog niveau gepresteerd.

Spencer, vrijdag 1 september 2023 om 21.40 uur op Canvas