Achter de schermen bij Toren C

 

Er is een manier om het effect en het succes van humor te meten: in hoeverre grappen worden naverteld en sketches nagespeeld. Met mijn vader citeerde ik vroeger woordelijk hele scènes van Van Kooten & De Bie , met mijn vrienden speelde ik Monty Python na, met mijn oudste twee deed ik dat met Rembo & Rembo en met mijn jongste doe ik hele stukken uit Toren C. Bijvoorbeeld de scène van de man die in de lift komt bij twee pubermeisjes. ‘Wil je m’n slipje zien? Wat sta je nou te kijken, Pannenkoek?’

En daarom rijd ik met een verkneukelend gevoel naar een flatgebouw in de Amsterdamse Bijlmer, een van de vaste locaties waar Toren C wordt opgenomen. Vandaag is het de een na laatste opnamedag van het nieuwe seizoen en ik ben met enkele journalisten uitgenodigd een kijkje te komen nemen. Ik weet niet wat mij staat te wachten, maar voel opgewonden voorpret als ik de voormalige kantoorflats van het Amsterdamse UWV nader.[blendlebutton]

Voor wie de show niet kent (wat ik me oprecht niet kan voorstellen): Toren C is een kolderieke potpourri van korte tot zeer korte scènes over een bonte stoet mensen die in kantorencomplex met elkaar moet werken. Het programma is absurdistisch, wrang, grof, hilarisch, ontroerend en volstrekt schaamteloos. Wie van boeren, scheten, poep, diarree, kots, seks en alle mogelijke gênante situaties houdt, zal Toren C in zijn of haar hart sluiten. O ja, en de show gaat natuurlijk ook over onmacht, onvervulde verlangens, gefnuikte ambities en la condition humaine. Zoals de recensent van Humo schreef: ‘Een lichtjes geniale kantorencomedy die wij na zorgvuldig vergelijkend onderzoek durven te omschrijven als het hysterische, vulgaire en geflipte zusje van The Office en Debiteuren/crediteuren.’

In totaal vierendertig dagen, verspreid over twee maanden, heeft het team van Toren C — in totaal een man of twintig — negen verse afleveringen opgenomen. Ik voel me geen journalist of verslaggever als ik mijn auto parkeer bij de Torens B en D, bij de foodtruck van de catering, ik voel me fan. En dat ben ik al sinds de eerste scène van de eerste aflevering. Er is geen Nederlands programma waarom ik zo onbedaarlijk heb geschaterd als de idioterieën van Maike Meijer (1967) en Margôt Ros (1965), de bedenkers, actrices en producenten van Toren C.

‘Wat ons betreft, zijn er drie blijvende mysteries van het menselijk bestaan: seks, dood en grappen,’ schreef stand-up comedian Jimmy Carr in zijn boek over humor genaamd The Naked Jape (de naakte poets). Er zijn honderden definities over wat humor is, maar er is maar één effect van humor dat daadwerkelijk goed kan worden gemeten: de lach. Zouden we grofweg kunnen stellen dat hoe harder er om een grap of komische situatie wordt geschaterd, hoe beter de grap is?

Vooropgesteld: humor is natuurlijk uitermate subjectief. Dat waar de een om schatert, vindt de ander verwerpelijk of onbenullig. Toen in het najaar van 2008 het eerste seizoen van Toren C werd uitgezonden, publiceerde dagblad Trouw al na één aflevering een vernietigende bespreking. ‘De dames zijn gewoon niet leuk,’ schreef de recensent. ‘Om nog eerlijker te zijn: Toren C is zelfs stuitend slecht, helemaal niet zo absurdistisch en wekte zelfs geen milde glimlach op. Kun je de serie dan al na één aflevering zo afserveren? In dit geval wel. De als leuk bedoelde sketches waren van zo’n consistent laag allooi, dat het uitgesloten is dat Toren C de komende weken groeit naar de “schurende satire” en het “hilarische leedvermaak” waar we ons zo op verheugden.’

Mooi, dat woord ‘uitgesloten’. Acht jaar, vijf seizoenen, twee buitenlandstalige adaptaties en wereldwijd miljoenen kijkers verder mogen we — met hilarisch leedvermaak — vaststellen dat Trouw er faliekant naast zat. In Nederland is de show immens populair en ook in Frankrijk (waar de remake WorkinGirls heet) en Canada ( Complexe G ) is het programma omarmd door het publiek. De Franse versie werd zelfs in Amerika genomineerd voor een Emmy Award in de categorie ‘Best Comedy’. Niet slecht voor een programma van zo’n consistent laag allooi.

Op de begane grond van het voormalige kantoorpand hebben de setdressers van Toren C een bedrijfskantine nagebouwd, waar een scène wordt opgenomen tussen de nicotineverslaafde kantinebaas Juffrouw Tinie (gespeeld door Ros) en de hersenzwakke Ankie (Meijer), een TBS’ster met verlof, die even een pannetje sla op het vuur zet als mensen een lauwwarme salade bestellen. Ik word hartelijk begroet door Maike Meijer, in haar rol van Ankie. Ze draagt een belachelijk grote bril en met watten zijn haar wangen boller gemaakt.

‘Hollow Rownawld,’ roept ze. Ze kan niet met me praten, want opnameleider Marijn wil iedereen op zijn positie hebben. Samen met verslaggevers van andere tijdschriften kijk ik naar de opnames. Er wordt een sketch geschoten voor een Sinterklaas-special. Juffrouw Tinie, die voortdurend in een wolk van sigarettenrook staat, pakt een microfoon en schalt met intens schorre stem door de kantine: ‘Omroepbericht! Dames en heren, omdat het Spaanse week is hebben we vandaag een speciale tapas: boerenkool met worst.’ Als de opname is beëindigd roept Margôt Ros, met haar eigen stem, dat ze misselijk is van alle peuken die ze vandaag al heeft moeten roken.

Met de andere journalisten krijg ik een rondleiding door het afgeleefde en uitgewoonde pand, waar in verschillende hoeken stapels liggen van zooi die voor verschillende scènes is gebruikt. De kantoorflat gaat binnenkort tegen de vlakte, dus de makers van Toren C mogen er alles doen wat ze willen. De Toren-diehards herkennen vergaderkamers, de koffiecorner, de kamer van het personage Karin de Groot, de illustere manager van het kantoorcomplex (haar grote voorbeeld is Mussolini en haar favoriete quote: ‘Oorlog is heel gezond’).

We worden meegenomen naar een bijzondere ruimte: de pruikenkamer, waar grimeur Leendert van Nimwegen alle haarstukken van alle personages bewaart. Van Nimwegen doet al sinds het eerste seizoen het uiterlijk van de ontelbare typetjes (niet alleen de – gehuurde – pruiken, maar ook tanden, buiken, opmaak en kleren). De andere journalisten en ik vergeten dat we objectieve verslaggevers zijn en we vergapen ons aan de pruiken van Karin, Chantal (de submanager), dikke Els, Ellemieke (met haar pagekapsel), de pubermeisjes (‘we zijn van school gestuurd omdat we dachten dat Lenin een bank van de IKEA was’) en vele andere personages.

Terug op de set is het lunchtijd en de aanwezige fans krijgen gelegenheid om met Maike Meijer en Margôt Ros mee te eten en uit te horen. Bijvoorbeeld over de vraag hoe het de actrices is gelukt het programma überhaupt op de buis te krijgen. Hoe verkoop je grollen over poep, pies en seks? De actrices hadden bijvoorbeeld in hun format een grap over een vrouw die een kantoor binnenkomt, een lange scheet laat en dan pas opmerkt dat er een sollicitant op haar zit te wachten (deze legendarische scène kwam later in het eerste seizoen). Omdat geen omroepdirecteur dit voor zich zag, besloten Meijer en Ros — met een begroting van 1200 euro — uit eigen zak een pilot voor te schieten. Ze konden hun medewerkers niets betalen, maar zorgden er wel voor dat de catering perfect was. Het hielp. Al na een paar minuten van de pilot besloot de VPRO dat de serie gemaakt kon worden.

Inmiddels zijn Meijer en Ros co-producent en bepalen zij mede waaraan zij hun budget uitgeven. Willen ze voor een scène zes olifanten, dan worden er zes olifanten besteld, ook als ze daardoor zes draaidagen kwijtraken. In praktijk zullen ze daarom overigens liever kiezen voor één olifant.

‘Of een baby-olifantje,’ zegt Meijer.

Ros: ‘Een half baby-olifantje.’

We praten over de Franse en Canadese versies van Toren C. Hoe geweldig is het dat een Nederlands sketchprogramma zoveel navolging krijg? Het verschil met het Nederlandse origineel is dat de Franse en Canadese actrices zichzelf minder bloot geven en vooral niet lelijk durven te zijn. Dat is de echte kracht van Toren C : de genadeloze schaamteloosheid waarmee Meijer en Ros zich durven te presenteren. Zo zat er in het vorige seizoen een scène waarin Maike Meijer buiten op straat een sigaretje rookt met twee mannelijke collega’s en dan een peuk in haar navel steekt om uitdagend met haar buik te blubberen. ‘Dat vond ik echt verschrikkelijk eng.’

Ook in komende seizoen zitten weer dat soort fragmenten. Het duo heeft net een act opgenomen over twee verpleegsters die giebelend selfies naar hun vriendjes sturen. Als de ene een foto van haar kont stuurt, zegt de ander plotseling bezorgd: ‘Dat ziet er niet goed uit, hoor.’ In het volgende shot krijgt het ene meisje een endoscopie die uit de hand loopt. Meijer vertelt: ‘Ik ren dan met die slang in mijn reet weg, met snoer en monitor en al de straat op.’

‘Alleen waren we even vergeten dat het ROC hier naast ons op dat moment pauze had en iedereen stond toe te kijken,’ vult Ros aan.

Het is dit verhaal dat ik — terug in de auto — aan mijn jongste zoon vertel. Hij was ongelooflijk jaloers dat hij niet mee mocht naar de set, en wil meer verhalen, meer. Ongemerkt schieten we weer in onze Toren C -modus.

‘Wil je meer horen?’ vraag ik. ‘Dan moet je daarvoor betalen, Pannenkoek.’

‘Betalen?’ roept hij. ‘Wat errug! Wat errug!’

Het mag duidelijk zijn: we kunnen niet wachten op het nieuwe seizoen.

[/blendlebutton]