Riders of Justice: briljante komedie over de willekeur van het bestaan

Regisseur Anders Thomas Jensen en acteur Mads Mikkelsen raken je loepzuiver: zeer grappig, ontroerend, ernstig, intelligent én met een hoop fijne schietpartijen.

Deze recensie werd eerder geplaatst n.a.v. de bioscooprelease

Tegen de afschuwelijke en overduidelijke willekeurigheid van het bestaan zijn een hoop rammelende maatregelen bedacht. Het geloof bijvoorbeeld, of ontkenning. Wat nou als je vrouw tijdens een ontploffing in een trein sterft? Het overkomt de vrouw van beroepsmilitair Markus, zwijgend en grimmig gespeeld door een ongewoon ingetogen Mads Mikkelsen. Hij en zijn dochter zijn ontroostbaar, maar verwerken de dood van vrouw en moeder extreem anders: zij wil psychologen, hij wil zwijgen. De medepassagier die zijn zitplaats aan de vrouw afstond en dus eigenlijk de dode had moeten zijn, gaat gebukt onder een vertwijfeld schuldgevoel. Wat nou als ik niet was opgestaan?

Die medepassagier is een statisticus en samen met zijn bijzonder nerdy mede-wiskundigen probeert hij orde te scheppen in de chaos van het treinongeluk. Het mág niet zo zijn dat het een ongeluk was: die willekeur is onaanvaardbaar wreed, er moet een reden zijn en dus een schuldige. Dus interpreteren de medepassagier en zijn wiskundige vrienden allerlei gebeurtenissen voorafgaand aan de treinramp als tekenen van een complot, een aanslag.

Er zat een kroongetuige aan boord die de dag erna zou getuigen in een proces tegen de motorbende Riders of Justice. Check.

En wie was die Arabisch uitziende man die een hele dure sandwich ongegeten in de prullenbak van de trein gooide, alvorens uit te stappen? Check.

Samen met een hacker die alle databases ter wereld kan kraken creëert de statisticus een door big-data en surveillance-beelden ondersteund scenario dat precies uitwijst wie verantwoordelijk waren voor de ‘aanslag’ op de trein, die door de autoriteiten wordt afgedaan als een ongeluk. Het blijken de leden van de motorbende. Met deze informatie gaan de statistici naar Markus en zijn dochter en poneren ze een boude stelling: met 99,12 procent zekerheid was de dader een man die zij hebben geïdentificeerd. En dat moet Markus, vindt de schuldbewuste man die zijn zitplaats opgaf voor Markus’ vrouw, wel weten. Markus laat het er uiteraard niet bij zitten en wat volgt is een hilarisch kat-en-muisspel tussen Markus en zijn bende wiskundigen en de leden van de motorbende.

De regisseur, die eerder iets rustigere drama’s als Men and Chicken en het briljante Adams Apples maakte, leeft zich totaal uit met een combinatie van zeer rake humor en diepzinnige meditaties over hoe om te gaan met de (on)zin van het leven, en dat gecombineerd met veel mitrailleursalvo’s. Die diepgang, het wapengeweld en de rake opmerkingen over hoe zwaar het is voor ons mensen om te accepteren dat het noodlot geen enkel doel en betekenis heeft maar ‘gewoon’ gebeurt, maken van Riders of Justice een heel, heel bijzondere film. Na afloop ben je ontzettend vermaakt door de humor en de actie, maar er beklijft ook een wat droevig gevoel. In de woorden van de man die zijn zitplaats afstond aan Markus’ vrouw: alle pogingen om betekenis te geven aan de samenloop van omstandigheden die een persoonlijke ramp hebben veroorzaakt, zijn heilloos. Het zal nooit betekenis krijgen en ergens op slaan en pogingen om een patroon te ontwaren in hoe het leven werkt, zijn tijdverspilling.

De film is dat zeker niet. Het is een erg bijzondere en een vrij unieke combinatie van keihard lachen, diepzinnige kanttekeningen bij het moderne bestaan én snoeihard geweervuur.

Riders of Justice, zaterdag 10 september om 22.01 uur op NPO 3 en daarna tijdelijk op NPO Start