Naast koningin van de smartlap was de Zangeres Zonder Naam ook verantwoordelijk voor menig protestlied

Naast koningin van de smartlap was de Zangeres Zonder Naam ook verantwoordelijk voor menig protestlied. 

Op Spotify staat een lijst, ‘Op de vuist’ heet-ie, met 334 Nederlandse protestliedjes, ‘ongeveer 17 uur luisterplezier’ aldus de toelichting. De lijst is samengesteld door Laurens Ham, onderzoeker en docent Nederlandse letterkunde aan de Universiteit Utrecht. Hij publiceerde in 2020 het boek Op de vuist: 50 jaar politiek en protest in Nederland, waarin hij laat zien dat sociale bewegingen in Nederland van oudsher hand in hand gaan met protestliederen en strijdmuziek. De luisterlijst op Spotify is een interessante aanvulling. Op 1 staat, het kan bijna niet anders, het nog altijd relevante ‘Welterusten, mijnheer de president’ van Boudewijn de Groot uit 1966. En natuurlijk staat Armand erop, Doe Maar en moderne protestsongs van Roosbeef, Akwasi en Typhoon.  

Ook op de lijst staan maar liefst zes nummers van de Zangeres Zonder Naam. Mary Servaes (1919-1998), de koningin van het levenslied, zong gedurende haar carrière vele protestliederen tegen onder meer racisme, homohaat en dierenmishandeling. In het nummer ‘De muur’ bijvoorbeeld uit 1962, een duet met haar broer Jerry Bey, bezingen ze de onmogelijke liefde tussen ‘Peter und die Gretl, bij die muur, in Berlijn bij die muur’. Ook opgenomen is ‘Luister Anita’. Het nummer, dat Servaes samen met haar neef Herman Jongman schreef, is een reactie op de campagne van de Amerikaanse Anita Bryant. De conservatief-christelijke zangeres ontpopte zich in de jaren 70 tot anti-homoactiviste die de rechten voor seksuele minderheden in haar thuisstaat Florida probeerde terug te draaien. Op YouTube is een filmpje te zien waarin de gehate Bryant tijdens een van haar talk- showoptredens een taart in haar gezicht krijgt. Haar anti-homocampagnes leidden niet alleen in Amerika tot fel protest; de eerste gay parade (toen nog ‘roze zaterdag’ geheten) in Amsterdam in 1977 was een reactie op Bryant. Een paar maanden later vond in het Concertgebouw een benefietconcert plaats, ‘Miami Nightmare’ waar artiesten zich solidair toonden met de homo-emancipatie. Daar zong de Zangeres Zonder Naam ‘Luister Anita’, met in het refrein: ‘Maar beste vent hou gerust van je vriend// En strijd voor je rechten// Desnoods er voor vechten// Waar je zou van beschuldigd heb jij niet verdiend’// Vanaf dat moment werd de Zangeres Zonder Naam door de homobeweging in de armen gesloten.

Lees verder in VARAgids 46 vanaf pagina 24.