Mieke van der Weij: 'Wat ik altijd als een soort falen had gezien, werd door de jury opgevat als iets positiefs’

Haar tv-debuut was Jules unlimited in 1990. Bij de VARA. Sindsdien is ze, vele omroepen verder, de stem van omroep MAX. Een strenge stem ook, zo ondervond Carolien Spaans.

Ze was ENIG!’ app ik naar de VARAgids na het interview. ‘Haha, ik las eerst ENG,’ wordt er teruggestuurd. ‘Dat dacht ik eerst ook.’

Mieke van der Weij is namelijk geen trutje. Al in de eerste tien minuten na binnenkomst heeft ze de dienstdoende ober verbijsterd door te zeggen dat ze geen spa blauw wil, maar ‘gewoon kraanwater want het vervoer van die flesjes is heel vervuilend en nergens voor nodig’. Ik krijg op mijn donder als ik mijn telefoon wil pakken omdat we beiden niet op de auteur van Atonement kunnen komen (‘Weg met dat ding, gewoon in je hoofd googelen’) en als ze 21 minuten en 4 seconden de tijd neemt om antwoord te geven op mijn eerste vraag, mag ik haar niet onderbreken: ‘Jíj wilde het toch weten?’ Mijn tweede uitbrander volgt vlak erna:

Mijn allereerste tv-programma presenteerde ik bij de VARA, Jules unlimited. Ooit van gehoord?’

Dat keek ik vroeger weleens. Met Menno Bentveld. ‘Pfff, Menno Béntveld. Die heeft het later inderdaad ook nog weleens gepresenteerd. Wij – Jan Douwe Kroeske, Pieter Jan Hagens en ik – waren de eersten.’

Dat was denk ik voor mijn tijd. ‘Dat vind ik altijd zó’n stom argument! Er zijn ontzettend veel dingen voor mijn tijd waarvan ik toch best veel afweet: Rembrandt, Erasmus, Couperus. Je kunt je ook weleens in de geschiedenis verdiepen.

Nou ja, zo dus. En ze méént wat ze zegt, alleen: onder die strenge pet zit ze ook steeds te gniffelen. Als je dat eenmaal in de gaten hebt, zit je tegenover een van de meest wervelendste vrouwen van Hilversum. Iemand die de terugkerende mediabelangstelling voor haar gereformeerde achtergrond afdoet met ‘opgewarmde prak’. Die haar carrière in een eerder interview samenvatte met ‘Ik ben een duizenddingendoekje’ en tussen neus en lippen door met onwaarschijnlijke openbaringen komt (let zo op alles met het woord ‘acrobaat’ erin). Ze is ook ontzettend van het vertellen. Véél. Open. Geamuseerd. En soms twijfelend: ‘Ik ben goed in feiten en gebeurtenissen, maar slecht in reflecteren.’

Afijn, lees maar mee.

Over dat duizenddingendoekje: tegenwoordig hoppen mensen nog weleens van de ene omroep naar de andere, maar eerder was het normaal om je hele carrière bij dezelfde omroep te blijven en daar te ‘groeien en bloeien’. Jij hebt voor bijna allemaal gewerkt. Ik begon bij de VARA-radio, als toevoeging op het duo Pieter Jan Hagens en Felix Meurders. Felix was in die tijd de held van de radio. Ik keek enorm heeft me dat nooit laten voelen. Hij heeft me nog wel even geprobeerd te versieren, want zo was-ie. Vond ik niet erg hoor, ik zei gewoon streng: ‘Nee, Felix’, en dat was dat.

Keurig. Daarna volgde Jules unlimited. Voor de allereerste aflevering moest ik in de branding kajakken en ondertussen tekst en uitleg geven. In de tweede aflevering sloeg ik over de kop met een vrachtwagen, ondertussen weer vertellend hoe en wat. Hartstikke moeilijk. Ik ben uit vliegtuigen gesprongen, heb een ijswand beklommen: ik heb vier jaar mijn leven gewaagd voor de VARA, maar met heel veel plezier. De kijkcijfers waren ook heel goed. Dus ik dacht: nou, het wordt voor mij dus de VARA.

En toen……kwam er niks. Ze waren bezig met de ontwikkeling van een actualiteitenprogramma in de middag en ik zei dat me dat leuk zou lijken, maar op de een of andere manier kreeg ik de handen niet op elkaar. Dus ik ging naar AT5, maar daar kwam een nieuwe eindredacteur die het allemaal anders wilde. Hop, daar ging ik weer, naar de NPS, Wereldomroep, TROS, NCRV. Elke keer als mijn programma stopte of ikzelf aangaf zin te hebben in iets nieuws, hield het op en moest ik door naar het volgende loket.

Je zei erover: ‘Mijn gang door het Hilversumse is een moeilijk geploeter geweest. Ik heb bij veel verschillende omroepen gewerkt, maar het gevoel blijft hangen dat je steeds leuke vriendjes had, maar dat ze nooit met je wilden trouwen.’ En ook: ‘Je leert wel je plek kennen.’ Dat zijn akelige ideen om over je werk te hebben. Ik was steeds heel teleurgesteld. Ik heb veel met mezelf moeten leuren, stak altijd mijn vinger op om te laten weten dat ik geïnteresseerd was, heb elk programma met veel toewijding gemaakt. Maar ik was afhankelijk van anderen of ze me iets gunden.

Heb je weleens aan jezelf getwijfeld? Tuurlijk heb ik gedacht dat ik misschien inderdaad niet zo leuk was, of niks kon. Een omslag was toen ik in 2019 de Zilveren Reissmicrofoon won. In het juryrapport stond onder meer dat ik, ondanks al die werkgevers, altijd mezelf ben gebleven.

Ik heb ’m hier: ‘Mieke van der Weij is een soort vleesgeworden BBC-model, want Mieke is Mieke en geen boegbeeld van welke omroep dan ook. [Ze] schuift ergens aan zonder zich meteen te bekeren tot de eventuele opvattingen van haar werkgevers. Daar was ik ze heel dankbaar voor; iets wat ik altijd als een soort falen had gezien, werd hier opgevat als iets positiefs. Ik denk dat ik daarom zó blij was met die prijs. En voor de goede orde: ik ben helemaal niet ontevreden, hè. Ik heb ontzettend veel verschillende programma’s mogen maken en daar ook echt succes mee gehad. Dat heb ik aan mijn eigen inzet te danken – en nog steeds, zelfs op mijn leeftijd. Dat is trouwens wel een groot voordeel van niet in vaste dienst zijn bij een omroep: ik hoef niet met verplicht pensioen.

Lees dit artikel verder in VARAgids 47, vanaf dinsdag 19 november 2024 in de winkel, op de mat en in de app (alleen voor VARAgids-abonnees). Word ook abonnee!