May December: meesterlijk psychologisch drama

Todd Haynes maakte een wonderlijke film over hoe mensen naar elkaar kijken; een intrigerend drama met twee steractrices (Natalie Portman en Julianne Moore) over schoonheid en vergankelijkheid. 

Wie zijn oren spitst en ogen focust zal in de eerste akte al horen en zien waar filmmaker Todd Haynes (Carol, 2015) met zijn nieuwe film, een meesterlijk psychologisch drama, naartoe wil. May December draait om hoe we mensen soms op een eenduidige manier aanschouwen, terwijl niemand eendimensionaal is. We zijn meerdere dingen tegelijk en precies die ambiguïteit, die ons tot mensen maakt, is zo zichtbaar en latent aanwezig in Haynes' nieuwe geesteskind.

De geboren Canadees speelt daar nauwgezet mee, in dit drama dat draait om twee femmes fatales. Julianne Moore speelt Gracie, die getrouwd is met Joe (Charles Melton). De twee leerden elkaar kennen toen Gracie 36 jaar oud was en Joe 13. De relatie - of perverse asymmetrische verhouding, het is maar hoe je het ziet - werd destijds ontmaskerd, en Gracie werd veroordeeld als zedendelinquent. Nadat ze vrijkomt, en Joe de volwassen leeftijd heeft, zoeken de twee elkaar weer op. Deze eigenaardige verhouding staat aan het begin van het verhaal op het punt verfilmd te worden (ja, Haynes' nieuwe film is een film in een film), en Elizabeth (Nathalie Portman) is gecast in de rol van Gracie.

Zij heeft Gracie en haar man netjes verzocht of ze eens een tijdje in het gezin mag meedraaien en Gracie mag bestuderen. Zodat ze alle haar maniertjes goed kan instuderen. Maar om Gracie écht te leren kennen betekent het dat de vrouw die verliefd werd op een kind haar masker af moet doen en dat blijkt voor de moeder, die al snel door Haynes wordt neergezet als berekenend, een onmogelijkheid. Tóch blijft Elizabeth het proberen, om de motivaties van Gracie te internaliseren, in de hoop dat ze de juiste toon, of de juiste Gracie, weet te vinden. May December is in die zin een film over acteren, maar ook een film over interne en externe factoren; over hoe mensen van binnen en naar de buitenwereld toe zijn.

Zie bijvoorbeeld het spel dat Haynes speelt door beelden van vlinders en rupsen te tonen. Misschien was Gracie wel een rups en wilde ze een vlinder zijn. Niettemin schudt Haynes de boel al snel op. Eerst met hints in de muzikale composities van Marcelo Sarvos, later door bijvoorbeeld Gracie en Elizabeth in een broeierige scène samen in de spiegel naar elkaar te laten kijken. Op een gegeven moment wordt zelfs de suggestie gewekt dat Portmans personage eventueel in staat is om Gracie’s leven in te nemen. Maar May December is ook een typische Haynes-film en lang niet alles wordt expliciet gemaakt.

Wel heeft de film van alles te zeggen over maatschappelijke perceptie, zoals die van zedendelinquenten. Maar tegelijkertijd is May December ook een film over schoonheid en vergankelijkheid. Er zit dus veel in, zonder dat het drama de kijker overvraagt. Dat is een kwaliteit die je moet koesteren, en precies dat doet Haynes met dit meesterlijke psychologische drama.

May December, vanaf donderdag 30 november 2023 in de Nederlandse bioscopen