Mank: schitterende dwarsdoorsnede van Hollywood in de jaren 40

Er zijn films die je doen verlangen naar klassiek Hollywood; naar mannen in onberispelijke pakken en vrouwen in fraaie jurken; naar eloquente conversaties en omzichtige kwinkslagen. Mank, de nieuwste speelfilm van David Fincher (The Social Network, Mindhunter ), gebaseerd op een scenario van zijn in 2003 overleden vader Jack, valt in deze zeldzame buitencategorie. Gary Oldman speelt scenarioschrijver Herman J. Mankiewicz, die in 1940 wordt ingehuurd door de dan 24-jarige Orson Welles (Tom Burke) om het script voor diens aankomende meesterwerk Citizen Kane (1941) te vervolmaken. Dat deed Mankiewicz wel vaker, sleutelen aan scripts, maar hij had niet kunnen vermoeden dat zijn schrandere schrijfwerk hem ditmaal na een hoop gesteggel een Oscar zou opleveren.

Werken aan Citizen Kane was ook risicovol. Welles had op jonge leeftijd al een reputatie als enfant terrible, en Mankiewicz riskeerde verbannen te worden door de filmstudio’s waarmee de jonge filmmaker gebrouilleerd was. Maar soms moet je in jezelf geloven en Oldman zet met véél overgave een 43-jarig genie neer die zich op obsessieve wijze vastbijt in de materie. In een ranch in Californië, waar Mank revalideert na een auto-ongeluk, schrijft hij in korte tijd op een dieet van whisky en sigaretten zijn magnum opus. In flashbacks zien we hoezeer Mank altijd de hofnar was van de grote studiobazen en de rijke elite.  

Mank, een talentvolle dronkaard, beschimpt op min of meer verbloemde wijze in Citizen Kane een aantal mensen uit zijn leven: miljardair William Randolph Hearst (Charles Dance), diens minnares Marion Davies (Amanda Seyfried) en studiobaas Louis B. Mayer (Arliss Howard). Hij onderhoudt een asymmetrische vriendschap met ze: zij misbruiken hem en hij kan niet zonder hun. Hoewel de film ook overduidelijk knipoogt naar de hervormingen die aanstaande zijn in Hollywood. Want Fincher toont hoezeer de filmwereld in de jaren 40 verweven was met de politiek, en hoe de rechten van werknemers niet erg belangrijk waren. Aan die hegemonie van de studiobazen komt later in dat decennium een einde (hoewel we tegenwoordig min of meer terug bij af zijn...)

Maar Mank is geen politieke film. Mank is een schitterende dwarsdoorsnede van Hollywood aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. Een duale blik op de pracht en praal en de schimmige intriges. De hypocrisie en het vakmanschap. De wonderschone façades en het vuil dat erachter schuilt. En Mank is hiervan een exponent: extreem gevat maar eveneens vatbaar voor verslavingen; in zijn werk meesterlijk; tijdens soirees een stamelende clochard. Met aan zijn zijde zijn arme echtgenoot Sara (Tuppence Middleton), die heeft gekozen voor een leven met de scenarist omdat hij ‘nooit verveelt’. Mank brengt leven in de brouwerij.

De enige achilleshiel van Finchers hommage aan Hollywood is het gegeven dat veel kijkers niet genoeg ingevoerd zullen zijn voor een spelletje wie-is-wie. Filmliefhebbers die niet naar Karina Longworths podcast You Must Remember This luisteren (lees ook haar boek Seduction: Sex, Lies, and Stardom in Howard Hughes’s Hollywood) of op een andere manier bekend zijn met de Hollywoodgeschiedenis zullen niet een belletje horen rinkelen bij namen van studiobonzen als Irving Thalberg en David O. Selznick. In dat opzicht is Mank een zelffeliciterende film die ook (vooral) is gemaakt als feest der herkenning voor de filmindustrie en de Academy.

Het laatstgenoemde orgaan dat jaarlijks bepaalt wie er naar huis gaat met een Oscar zal niettemin de acteerprestaties van Oldman en óók Seyfried (mijn hemel, die heeft goed naar de sterren van toen gekeken) niet ontgaan. Omdat Mank ook onderdeel is van hun geschiedenis. En ditmaal zien we het Hollywood achter de schermen van achter de schermen, in de achterkamertjes waar intelligente types vlijtig aan typemachines werken. Dat blijkt minstens net zo interessant als kijken naar de films die Mankiewicz in zijn lange en vruchtbare carrière heeft geschreven.