Ma Rainey’s Black Bottom: Chadwick Bosemans indrukwekkende laatste rol

In de broeierige openingsscène van Ma Rainey’s Black Bottom toont film- en theatermaker George C. Wolfe hoe Ma Rainey, de onbetwiste ‘Moeder van de Blues’, haar publiek bezweert met haar innemende muziek, vol seksuele toespelingen. Het is 1927: in een grote tent in een weiland in Georgia beweegt de diva gedetermineerd over het podium, terwijl danseressen zwoel om haar heen laveren. Ze is bezweet, waardoor haar donkere oogschaduw en gouden tanden extra opvallen. Ook aan het gelaat van trompettist Levee is te zien dat het bedrijven van blues een fysieke beproeving is. Met zijn instrument maakt hij wellustige klanken.

Ma Rainey’s Black Bottom draait in de kern om de dynamiek tussen bandleider Ma en muzikaal talent Levee. Gespeeld door Viola Davis en Chadwick Boseman. De film, gebaseerd op een theaterstuk van August Wilson, is goeddeels een Kammerspiel, gesitueerd in het souterrain en de opnameruimte van een muziekstudio in Chicago. Daar wil Ma - destijds een van de eerste bluesperformers - een paar oude klassiekers met haar ensemble opnemen, terwijl Levee baanbrekendere bijdragen wil leveren aan het gezelschap. Ma wil dat het blijft zoals het is; Levee wil innoveren, de muziekgeschiedenis naar zijn hand zetten. Een conflict is onvermijdelijk wanneer de spanning tijdens een middag oploopt.

Wolfe refereert in de eerste akte opzichtig naar de oude en de nieuwe industriële wereld, en hoe die was voor zwarte Amerikanen. In Georgia speelt het leven zich nog af op de landerijen die door zwarte landarbeiders worden bewerkt; in Chicago worden fabrieken en loodsen bevolkt door zwarte coupeuses en loodgieters. Vandaar dat witte Chicagoans vreemd opkijken als er zwarte mannen met muziekkoffers in het straatbeeld verschijnen, op weg naar een opnamesessie. Ondertussen toont Wolfe zwart-witfoto’s die tot leven komen, een schitterende metafoor voor hoe hij met het maken van deze film geschiedenis schrijft, of de geschiedenis herschrijft.

De mise-en-scène van de rest van de film, gefilmd in de twee ruimten, laat zich omschrijven als rudimentair. Simpel. Ogend als het theaterstuk waar de film op is gebaseerd. En dat is, om journalist Mark Harris van New York Magazine maar even te parafraseren, geen enkel punt. Ja, een verfilming van een theaterstuk mag theatraal zijn. Sterker nog: door deze benadering blijft er ruimte te over voor Davis en Boseman. Want Ma Rainey’s Black Bottom is een echte acteursfilm. En vooral Boseman – hij overleed tijdens de postproductie van de film op 43-jarige leeftijd – acteert op de toppen van zijn kunnen.

Hij is charmant en vilein; vluchtig en bedachtzaam. Vaak spreken zijn ogen boekdelen. Hij straalt simpelweg. Maar aan zijn gelaat is ook te zien dat hij een trauma met zich meedraagt. Een persoonlijk trauma, maar ook het leed van de zwarte mens. Het is indrukwekkend hoe Wolfe deze grote en kleine thema’s met elkaar weet te verbinden in ruim negentig minuten; hoe Ma Rainey’s Black Bottom een film is geworden die de kijker probeert uit te leggen wat blues – het gevoel én het fenomeen – precies is. Waar het vandaan komt. En vooral hoe onverschrokken je moest zijn om je emoties via de blues in de waagschaal te stellen.