Kinds of Kindness: ultra-bizar drieluik over macht en afhankelijkheid

Dat regisseur Yorgos Lanthimos buitengewoon maf is, vooral in combinatie met actrice Emma Stone, wisten we al door The Favourite en Poor Things. Kinds of Kindness gaat nog een heel stuk verder.

Wie Dogtooth (2009) van Yorgos Lanthimos ooit heeft gezien (volgende week gaat die film weer draaien in de bioscoop, mis hem niet, zie de trailer) weet enigszins wat te verwachten. The Favourite en Poor Things, de eerste films van het duo Lanthimos en Stone, waren vrij vreemde period-drama’s, maar met Kinds of Kindness keert Lanthimos genadeloos terug naar zijn absurdistische wortels met een film die in het heden speelt. Net als Dogtooth gaat Kinds of Kindness over het uitoefenen van macht, over het gewillig ondergaan van die macht en over de absurditeit van dit alles. De nare emotionele manipulatie die iedereen wel herkent uit het dagelijks leven, wordt in de drie verhalen waaruit deze film bestaat gigantisch uitvergroot en Lanthimos laat ons al doende zien hoe gestoord we eigenlijk zijn. Wie ooit door zijn ouders/vrienden/familie/geliefde geestelijk in een hoek is gemanoeuvreerd én dat natuurlijk ook zelf regelmatig gedaan heeft, herkent van alles. De spiegel die Lanthimos ons voorhoudt - de spiegel die hij in ons gezicht ramt is eigenlijk een betere beschrijving - stemt niet vrolijk maar is tegelijkertijd een lachspiegel, want de film is gitzwart hilarisch.

In het eerste deel van Kinds of Kindness zien we hoe Raymond (Willem Dafoe) het hele leven van Robert (Jesse Plemons) dicteert. Robert is in dienst van het architectenbureau van Raymond maar dat is bijzaak: waar het om gaat is dat Raymond bepaalt hoe Robert leeft en dat Robert dat eigenlijk wel fijn vindt. Raymond bepaalt welke kleren Robert draagt, hoe laat en wat hij eet en drinkt, wanneer hij seks heeft met zijn vrouw en dat hij absoluut geen kinderen mag krijgen. In het begin van de film eist Raymond dat Robert de mysterieuze man R.M.F, een zwijgzame Griek die de drie verhalen in de film verbindt, moet doodrijden als bewijs van de vader-zoon-achtige liefde die Robert voor Raymond heeft. Dat gaat Robert iets te ver: 'Ik wil alles voor je doen, maar iemand doodrijden?' 'Als je echt van me houdt, als je me niet wil teleurstellen, dan doe je het', aldus Raymond, die als Robert toch weigert de banden met hem verbreekt en heel, héél teleurgesteld is en dat laat merken ook. Passief agressief gedrag is zelden zo mooi verbeeld in de bioscoop als hier door Willem Dafoe. Aantrekken en afstoten en uiteindelijk ghosten; het is herkenbaar maar wordt hier zo snoeihard overdreven, dat je het belachelijke en gemene ervan inziet.

Robert weet niet wat hem overkomt, want hij was zeer verknocht aan de afhankelijkheid die hij al tien jaar koestert: het keurslijf dat Raymond hem opdringt voelt blijkbaar niet als een gevangenis, maar eerder als geborgenheid. Hun relatie is, kortom, ziek. Maar doet wel denken aan de spelletjes die normale mensen met elkaar spelen, je herkent de mechanismen uit je dagelijkse leven. Maar wel opgeblazen tot idiote proporties. Als Robert volledig op drift raakt nadat Raymond hem heeft verstoten, ontmoet hij Rita (Emma Stone) die ook onder invloed van Raymond blijkt te staan en met wie hij een grimmige strijd aangaat om weer in genade te worden aangenomen door Raymond, de sadist die hij niet kan loslaten.

In het tweede en derde deel spelen dezelfde acteurs weer de hoofdrollen. In deel twee is Jesse Plemons een politieagent wiens vrouw is verdwenen tijdens een expeditie. Als zij (Emma Stone) na een tijdje wordt gevonden en terugkeert, lijkt ze anders dan de vrouw die hij kent. Hij begint te vermoeden dat ze een zeer goed gelijkende dubbelganger is. Om haar te ontmaskeren én om haar te laten bewijzen dat ze echt van hem houdt, eist hij steeds extremere dingen van haar: ze moet haar vinger afhakken en die voor hem koken en uiteindelijk ook haar lever. Wat ze toch doet, want afhankelijkheid en gedienstigheid heeft ook iets fijns. In het derde deel is Emma Stone lid van een zeer strenge en rigide sekte die een Uitverkorene zoekt die de doden weer tot leven kan wekken. Het is opnieuw een portret van iemand die volkomen afhankelijk is van de macht van een Leider en daar voldoening uit haalt.

Gedurende twee uur en drie kwartier slepen Lanthimos en zijn geweldige acteurs ons door het mijnenveld van intermenselijke macht en manipulatie en de rare behoefte aan overheersing die sommigen soms hebben. Een hele vreemde film, die geen enkel compromis sluit: de kijker heeft het maar te ondergaan. Het resultaat is grappig, schokkend en boeiend.

Kinds of Kindness, vanaf donderdag 4 juli 2024 te zien in de bioscoop