Is de Vlaamse Wie is de Mol beter dan de Nederlandse variant?

Miljoenen kijkers, een goed bekeken napraatprogramma en gespreksonderwerp nummer 1 bij het koffiezetapparaat en in groepsapps. Wie is de Mol? was wederom een succes – nog nooit keken er gemiddeld zoveel mensen. Maar een blik op de Vlaamse versie van deze succesformule leert dat er nog heel veel winst te behalen valt. De Mol, zoals het tv-programma daar heet, is vele malen spectaculairder, spannender en zit veel beter in elkaar. Dat vraagt om een uitleg.

‘Het is zover. Jij bent de enige echte Mol van dit jaar. Door jouw gedrag van vandaag. Jij hebt dat heel goed gedaan. Jij bent heel goed omgegaan met die druk. Je bent nooit uit je rol gevallen. En vooral: je bent helemaal gebleven wie je de rest van de dag was. Jij krijgt de hoofdrol. En die start nu.’ Seizoen 2019, aflevering 2 – dit seizoen loopt nu en is elke zondag gratis terug te kijken op www.vier.be. Gilles De Coster, de Vlaamse Rik (of Art, zo u wilt) loopt de hotelkamer binnen van de Mol en vertelt, in het holst van de nacht, dat een kandidaat de Mol wordt van dit seizoen. Deze is na de eerste speeldag gekozen, aangezien er bij de start nog geen Mol was. Op basis van stresstesten is, ten overstaan van alle kandidaten, bepaald wie de Mol is. Een spectaculaire wending die exemplarisch is voor de onverwachte ontwikkelingen die De Mol kenmerkt.

Dan even terug naar 2018, het eerste seizoen dat nu te bingen valt via NPO Start. Er zijn geen Bekende Vlamingen die meedoen, maar mensen zoals u en wij. Zo zien we een student, een marinier, een priester en een telefoonverkoper. Geenszins vormt dit een belemmering in kijkplezier, integendeel. Als kijker identificeer je je snel met de kandidaten en de gunfactor wat betreft het te winnen geldbedrag is hoger. Je gunt een student toch eerder 30.000 euro dan een BN’er die zijn schaapjes al op het droge heeft? Over die prijzenpot gesproken: het te winnen bedrag is vele malen hoger dan we zijn gewend uit Wie is de Mol? Opdrachten waarbij vijf- tot achtduizend eurkan worden verdiend zijn eerder regel dan uitzondering. 

Maar het belangrijkste verschil, en tevens het belangrijkste element binnen De Mol en Wie is de Mol? , zijn de opdrachten die de kandidaten moeten volbrengen. Meermaals krijgt de kijker bij de Nederlandse versie geen goede uitleg, waardoor de regels van zo’n spel onduidelijk blijven en je geen goede indruk krijgt van wat er aan hand is. De voortgang van de opdrachten verloopt tamelijk chaotisch, zodat je als kijker jezelf afvraagt waar je naar zit te kijken. Meermaals gehoord in napraatprogramma Moltalk: ‘Ik snapte de opdracht niet helemaal.’ Hoe anders is dat in De Mol. De spectaculaire – hier komen we zo nog even op terug – opdrachten worden ruim belicht. Ongeveer 20 minuten per opdracht, verduidelijkt met animaties die helder weergeven hoe het spel zich ontwikkelt. Als kijker heb je te allen tijde exact in de gaten wat er aan de hand is. Een zegen. 

We ontkomen er niet aan om deze stelling te onderbouwen. Kleine spoiler. Seizoen 2018, aflevering 1: Presentator Gilles staat bij een stel graven middenin de woestijn. ‘Kandidaten, welkom in Mexico’. Tien kandidaten liggen levend begraven, een meter onder de grond in een doodskist. Met de portofoon moeten ze met elkaars hulp – terwijl ze elkaar nog niet kennen – proberen hieruit te komen door goed te communiceren en raadsels ín hun doodskist op te lossen. Gevalletje etherdiscipline avant la lettre. ‘Jullie hebben drie uur de tijd om iedereen te bevrijden.’ Je zou er spontaan claustrofobie van krijgen. De Mol heeft onderwijl aan elk graf een waarde toegekend. Bij bevrijding komt dat bedrag in de pot. Klinkt al goed, niet? Nog een voorbeeld, met nog een kleine spoiler (sorry!), seizoen 2018, aflevering 2: Bizarre ontwikkelingen bij de executie van aflevering 1 hebben ertoe geleid dat één kandidaat (m/v) spoorloos is. Aan de andere kandidaten de taak hem te vinden en te raken met een paintballpistool, voordat hij de stad aan het eind van de woestijn bereikt. Inzet: vrijstellingen, pasvragen (Vlaamse term voor jokers) en véél geld. We zien achtervolgingen op paarden, met een jeep en vanuit een helikopter. Een chaotische opdracht, maar dankzij animatiebeelden krijgen we als kijker een perfect beeld van de ontwikkelingen en wie zich waar bevindt. Veel uitgebreider dus. Toch andere koek dan de Wie is de Mol? - opdrachten als het synchroon laten afspelen van een plaat en het blokje voor blokje ontmantelen van een blokkentoren. Omdat een aflevering 80 minuten duurt, in tegenstelling tot een 50 minuten durende Wie is de Mol? - aflevering krijgen we ook veel meer te zien van het spel, de gesprekken tussen de kandidaten en de ‘bondjes’. Een groot deel van de uitzendtijd van WIDM? gaat de laatste jaren ‘verloren’ aan de prachtige droneshots van de omgeving. Steeds vaker voelen we ons te midden van een promotiefilmpje van de regio. Een dubieuze ontwikkeling die het spel niet ten goede komt. 

Aan het eind van de rit wil je als kijker natuurlijk weten hoe en waar de Mol zijn streken heeft geleverd. Tijdens de seizoensfinale in het Amsterdamse Vondelpark moeten we het als kijker doen met een paar bij elkaar gescharrelde voorbeelden die snel achter elkaar worden getoond. Elk jaar een kleine deceptie. Hoe anders is dat bij De Mol. In een complete anderhalf uur durende aflevering wordt elke opdracht belicht door de ogen van de Mol, aangevuld met uitgebreid beeldmateriaal van de briefing van de Mol. We zijn in de woonkamer van de Mol, waarin hem door het productieteam en presentator Gilles wordt uitgelegd hoe de opdrachten eruit gaan zien en wat er in die situaties van de Mol wordt verwacht. Goede tv!

Wie de Vlaamse variant van deze succesformule een kans geeft, komt voor een zeer aangename verrassing te staan. Maar, keerzijde: het doet het verlangen naar een nieuw seizoen Wie is de Mol? afnemen. Immers, we hebben gezien dat het ook veel beter kan. Een groot deel van de kracht van Wie is de Mol? valt niet zozeer toe te wijzen aan de manier waarop deze succesformule wordt ingezet, als wel aan het met vrienden, familie en collega’s delen van dezelfde passie voor een tv-programma. De populariteit van de WIDM-app als aanwijsbaar voorbeeld. Zo kan dit betoog zowel als aanmoediging als ontmoediging worden gezien om het Vlaamse De Mol te gaan zien. Een zaterdagavond lineair tv kijken, je onderdompelen in een spel en er met bekenden over praten is wellicht een stuk waardevoller.