Interview met Raoul de Jong

Wat heb je vannacht gedroomd?

Dat mijn persoonlijke genodigden voor het Boekenbal niet allemaal Surinaams moeten zijn. Ik mag tien mensen uitnodigen, en wilde de mensen vragen die gerelateerd zijn aan mijn Boekenweekessay Boto Banja. Maar in mijn droom hoorde ik dat ik óók mijn Nederlandse kant moet representeren. Ik vind dat ik naar mijn dromen moet luisteren, dus ik vraag mijn neef Rijk mee. Die zal het fan- tastisch vinden. Ook droomde ik dat de Surinaams-Nederlandse wintipriesteres Marian Markelo, die een rol speelt in mijn essay, in blauw-witte kleding stond te koken in de keuken van mijn Groningse opa en oma. Dus voor het Boekenbal kleed ik me in die kleuren.

In je werk maak je regelmatig gebruik van dromen. Is dat een kunstgreep of vertrouw je echt op je dromen?

Ik vind het mooi- er als iets begint met een droom dan met een ingecalculeerde beslissing. Een droom is voor mij een magisch begin van een dag of van een verhaal. En ik ga graag in tegen de heersende gedachte dat het een slecht idee is om dromen serieus te nemen. Soms weet ik oprecht niet wat ik aan moet met een droom, maar ik maak toch vaak gebruik van de signalen.

Had je kunnen dromen dat je gevraagd werd voor het Boe- kenweekessay?

Totaal niet. Ik heb hard moeten werken voor de positie die ik nu heb. Want ook al heb ik een column in NRC, schrijf ik boeken en krijg ik daar aandacht voor, ik blijf altijd het gevoel houden dat ik er harder voor moet werken dan een ander. Toen Jaguarman genomineerd werd voor een grote Vlaamse literatuurprijs, er een bundeling columns van me zou uitkomen en bekend werd dat ik het filmscript voor een film over het leven van Anton de Kom zou schrijven, wilden chefs van kranten liever dan een interview met mij een stuk over hoe alle uitgeverijen op zoek zijn naar schrijvers die teruggaan naar hun Surinaamse roots. Dat vonden ze een trend. Zo werd ik gereduceerd tot een schrijver die op zoek is naar zijn roots als onderdeel van een trend. Terwijl ik zeven jaar aan dat boek heb gewerkt, me door talloze archieven heb geploeterd, alles heb gelezen over Suriname wat er maar te lezen valt en hard gezocht heb naar de beste vorm om zo’n verhaal te vertellen, op een manier dat het bij iedereen zou aankomen. In diezelfde periode werd ik op een literair festival aangekondigd als een vrolijke jongen die houdt van films met Julia Roberts, terwijl de andere schrijvers werden aangekondigd met hun literaire werken en nominaties voor grote prijzen. Overigens merkte ik dat zelf niet eens op, maar ik werd er door een van de andere auteurs op gewezen. Ik ben er kennelijk aan gewend: omdat ik er anders uitzie dan de gemiddelde schrijver wordt er op een bepaalde manier op mij gereageerd.

Wanneer werd je je daar bewust van?

Toen ik voor het eerst zonder mijn witte moeder in de tram zat en mensen bang leken te zijn dat ik ze van hun tas zou beroven. Vanaf dat moment begreep ik dat ik altijd heel vriendelijk moet zijn, veel moet lachen, extra netjes moet praten, er verzorgd uit moet zien, mijn best moet doen om te laten zien dat ik geen vervelende jongen ben. Overigens zie ik het niet altijd als iets slechts, want ik heb ook geleerd om die verwachtingen om te buigen en in mijn voordeel te laten werken.

Lees verder op blz. 10 van VARAgids 10.