I Know This Much Is True: parade van schitterend acteerwerk

Foto credits: HBO

Zo nu en dan verschijnt er een televisiedrama dat van meet af aan intrigeert, maar waarvan de eerste uren nog onduidelijk blijft waar de reis naartoe gaat. In I Know This Much Is True – gebaseerd op de gelijknamige roman van Wally Lamb uit 1998 – zien we hoe Thomas Birdsey (Mark Ruffalo) in 1990 in de leesruimte van een openbare bibliotheek religieuze leuzen uitschreeuwt, waarop hij zijn hand eraf hakt. Het is een grotesk tafereel, waarmee – zo blijkt later – de paranoïde schizofreen zoekt naar boetedoening. Hij wil graag de orde op aarde herstellen met zijn daad, maar belandt in plaats daarvan op de gesloten afdeling van een gevangenis.

Zijn tweelingbroer Dominick (Mark Ruffalo speelt een dubbelrol) probeert hem koste wat kost vrij te krijgen. Maar Thomas – zo vinden de psychiaters – had met zijn gedrag ook andere omstanders pijn kunnen berokkenen. Zodoende volgt een strijd tussen Dominick en het systeem, terwijl via flashbacks wordt getoond hoe het familieleed al decennia eerder ontstond, in de jaren vijftig, toen de broers een stiefvader kregen. En het verhaal penetreert de familiegeschiedenis nog dieper, door de focus te verleggen naar de Italiaanse voorouders van de Birdseys, die niet zo sympathiek waren als steevast voorgespiegeld door moederlief (gespeeld door een bijna onherkenbare Melissa Leo).

I Know This Much Is True is in dat opzicht een pijnlijke, akelige vorm van zelfonderzoek: Dominick is vijftig, date met een jonge meid, en rotzooit maar wat aan. Maar het is hoog tijd dat hij de oneffenheden uit zijn leven onder ogen komt. Tegelijkertijd wordt de vraag opgeworpen in hoeverre zijn misère genetisch bepaald is. Want waarom is Thomas geestelijk ziek en niet hij? En lijkt hij toch meer op Thomas dan hij denkt? En als zijn voorouder al een misdadiger was, stond het dan in de sterren geschreven dat Dominick niets van zijn leven zou bakken? Dat zijn inspanningen – ook om Thomas te redden – voor niets zijn geweest?

Het zijn bijna religieuze vraagstukken waardoor Dominick wordt overmand. Prachtig geacteerd door Ruffalo, die voor de rol van Thomas dertig kilo aankwam. Hoewel het verschil tussen de twee – de een standvastig, de ander paranoïde – ook in de mimiek kraakhelder is. Sowieso is I Know This Much Is True een onvervalste parade van schitterend acteerwerk: Kathryn Hahn speelt Dominicks ex, Juliette Lewis speelt een vertaalster en Imogen Poots vertolkt Dominicks vriendin. Het zijn vrouwen die op hun beurt ook een keur aan geheimen met zich meedragen. Vrouwen die Dominick maar moeilijk weet te begrijpen, misschien wel omdat de relatie met zijn moeder al van jongs af aan hapert.

Filmmaker Derek Cianfrance, bekend van overweldigende speelfilms als Blue Valentine, tekende voor de regie van I Know This Much Is True. Zijn stijl is dromerig, en zijn keuze om het verhaal te vertellen als een visueel boek pakt prachtig uit. De verhaalstructuur is gefragmenteerd en afleveringen kennen repetitieve momenten. Waarmee het trauma van de tweeling weerklinkt in het ritme van de montage en in de soms bijna soezerige beelden. Het valt alleen te bezien of de kijker trek heeft in een bij vlagen akelige 'slow burner' die pas halverwege echt tot leven komt. Maar geduld is een schone zaak.