Een dag op pad met cabaretier Jan Jaap van der Wal (45), inmiddels ‘erkend vreemdeling’ in België

Voor het eerst in bijna tien jaar staat hij weer in de Nederlandse theaters. Een dag op pad met cabaretier Jan Jaap van der Wal (45), inmiddels ‘erkend vreemdeling’ in België. 

Jan Jaap van der Wal is bij zijn minnares ingetrokken. Negen jaar geleden werd hij verliefd op ons buurland België en sinds een jaar of vier is zijn standplaats Antwerpen. De liefde was zo groot, dat hij besloot te emigreren. Maar die eerste liefde blijft ook trekken, vandaar dat hij, zoals hij zelf zegt, terug is ‘bij de ex’. Hij maakt dit seizoen een rondje langs de Nederlandse theaters met Mijn vlakke land, waarin hij de verschillen tussen Nederland en Vlaanderen handig uitspeelt. ‘Het voelt als een comeback, een beetje reüniegevoel zit er wel in,’ zegt Van der Wal in de artiestenfoyer van de Rijswijkse Schouwburg. ‘Ik vind het ontzettend leuk om weer in Nederland te spelen. Dat komt eigenlijk door het kijkcijfersucces van Dit was het nieuws. Dat nemen we op met live publiek en steeds vaker kreeg ik de vraag: sta jij ook in het theater? Nou ja, in België dus, maar niet hier. Ik denk dat het tachtig procent van de Nederlanders volledig ontgaat wat ik daar doe. Maar andersom ook hè, in Vlaanderen denken ze nu dat ik niks aan het doen ben.’ Hij was aangenaam verrast dat zijn Nederlandse tour in no time was uitverkocht: ‘Dat had ik echt niet verwacht, ik ben lang weggeweest.’ 

Schakelen naar Nederland

Dus vertrekt Jan Jaap vandaag vanuit Antwerpen, na een ochtendje sporten en zijn zoon Tove (7) uit school halen. Voor hem staat niet de hele dag in het teken van ’s avonds spelen. ‘Hans Teeuwen ligt geloof ik de hele dag in bad als hij moet optreden, om zich voor te bereiden. Die bouwt zijn concentratie vanaf ’s ochtends op. Er zijn ook cabaretiers die eerst nog drie schnabbels doen en dan in het theater aankomen. Ik denk dat ik er een beetje tussenin zit. Ik speel nu één seizoen in Nederland en ik heb met mezelf afgesproken dat het een uitje is. Dat klinkt tuttig, een uitje, maar zo benader ik het. We gaan straks ook heel erg lekker eten, dat hoort daar ook bij.’

En laten we niet overdrijven, veel Nederlandse theaters liggen ook weer niet zo ver van Antwerpen. Rijswijk is bijvoorbeeld maar anderhalf uur rijden. ‘De grap is dat sommige plekken in Nederland dichterbij Antwerpen zijn dan als ik vanuit de Randstad zou vertrekken.’ Hij rijdt zelf, heen met een podcast of muziek op de speakers van zijn Volvo automaat. Na het optreden drijft de adrenaline hem weer terug richting zuiderburen. Onderweg kan hij dan even schakelen van Vlaanderen naar Nederland: ‘Tijdens het rijden zit ik nog in de Vlaamse context, zeker omdat ik deze week alleen met Vlamingen omging. Dan moet ik even bedenken: oké, ik ga naar Nederland. Want ik was bijvoorbeeld onderweg bezig met het feit dat er vanavond een federale regering komt in België, maar dat boeit Nederlanders niet. Ga ik vanavond ook zeker niet gebruiken. Voor Dit was het nieuws volg ik dan weer intensief het Nederlandse nieuws. Dan moet ik zorgen dat ik in die context zit, daar zijn die autoritjes heel geschikt voor.’

Geen rituelen

Rond vier uur komt hij bij de Rijswijkse Schouwburg aan, bij de artiesteningang aan de achterkant van het gebouw. De vrachtwagen waar zijn decor in vervoerd wordt, staat al bij de laad- en losplek van het theater. Bij de kleedkamer hangt een bordje met zijn naam op een verkleinde afbeelding van zijn eigen affiche. Uit zijn koffer komen onder andere een grote box – muziek blijkt onontbeerlijk in de voorbereiding op het optreden – en een paar lakschoenen. Plus een boek dat Jan Jaap voor de gelegenheid heeft meegenomen naar Rijswijk. Hij heeft geen rituelen voor de voorstelling, in zijn kleedkamer geen altaartje met relikwieën die hem door de avond moeten helpen, maar hij heeft wel een bijzondere gewoonte: iets achterlaten. Dit keer belandt het boek American sketches van de Amerikaanse schrijver Walter Isaacson in het tijdschriftenrek aan de muur van de artiestenfoyer. Voor de oplettende vinder. Of niet, want Jan Jaap heeft nog nooit terug gehoord van een van de theaters waar hij stond dat hij iets ‘vergeten’ was. ‘Maar ja, nu heb ik het verklapt, dus misschien dat iemand zich binnenkort meldt.’

Lees verder in VARAgids 7. Vanaf dinsdag 11 februari 2025 op de mat, in de winkel en in de app. Nog geen abonnee?