Column: zwoegen tot je kapotgaat

Uitbuiting van scenaristen en het dubieuze gebruik van algoritme zijn gemeengoed aan het worden.

‘Verwacht niet te veel van het einde van de wereld’ (Do Not Expect too Much From the End of the World), luidt de misantropische titel van het nieuwste wapenfeit van de Roemeense satiricus Radu Jude. Het scherpzinnige drama, dat vanaf 3 mei te zien is bij streamingdienst MUBI, focust zich op het laatkapitalistische tijdperk waarin we nu leven. Met in het centrum een jonge vrouw (Ilinca Manulache speelt Angela Raducani) die als productieassistent van een mediabedrijf flink wordt uitgebuit. Ze draait lange dagen, moet voor zieke collega’s invallen en komt nauwelijks aan slaap toe.

Dat harde werk, of die uitbuiting, is kennelijk de norm van vandaag de dag. De mensen meer onderaan de ladder hebben geen keus. Ze moeten zwoegen. Zie ook een recent artikel in Harper’s Magazine waarin auteur en academicus Daniel Bessner uiteenzet hoezeer het in Hollywood gemeengoed is geworden om scenaristen zwaar onder te betalen. Het is niet zonder reden dat zijn stuk de titel De dood van Hollywood draagt: Bessner omschrijft dat het schrijven aan televisieseries tegenwoordig voorbehouden is aan een geprivilegieerde elite. Zonder rijke ouders is een loopbaan in een zogeheten ‘writer’s room’ geen optie – het verdient simpelweg te weinig.

Nu heb ik al vaker geschreven over waar dat geld dan wel blijft, en dat is in de zakken van aandeelhouders en het hoge management. Zie bijvoorbeeld het recente bericht dat de CEO van Warner Bros Discovery, David Zaslav, afgelopen jaar vijftig miljoen dollar (!) aan salaris ontving. Terwijl het nota bene met zijn bedrijf niet erg goed gaat – hoe verzin je dat? Een collega grapte dat ze voor dat geld ook een toffe thriller hadden kunnen maken. Mij boeit vooral de vraag: hoe legitimeer je zo’n salaris? In de wetenschap dat schrijvers amper hun rekeningen kunnen betalen zou ik me schamen. Maar Radu en Bessner signaleren juist dat men de schaamte voorbij is.

Die indruk krijg je ook als je kijkt naar recente discussies rondom het gebruik van AI (kunstmatige intelligentie) in films. In de horrorfilm Late Night with the Devil (2024) zitten een paar beelden die door een algoritme in elkaar zijn geknutseld. Problematisch, maar de makers hebben zich hier intussen voor geëxcuseerd. Het kan nog erger. In de recent verschenen Netflix-documentaire What Jennifer Did zitten ‘kunstmatige’ foto’s van de hoofdpersoon. Dat wil zeggen: wanneer de makers illustreren wie de hoofdpersoon Jennifer is, laten ze ook een foto zien die door een algoritme is aangemaakt.

Dat is natuurlijk gewoon geschiedvervalsing. Dat is retroactief rotzooien met hoe het verleden er volgens een algoritme uit moet zien. Maar in zo’n tijd leven we wel, waarin gemak de mens dient. We denken kennelijk niet zo snel meer na over de morele consequenties van ons handelen. Fascinerend aan Do Not Expect too Much From the End of the World is dat Angela, de hoofdpersoon, zich wel bewust is van die consequenties, maar toch haar werk zal blijven moeten doen. Ze kan niet anders. Net zoals veel van haar lotgenoten. Het laatkapitalisme is voor mensen als Angela als voortdurend gevangenzitten in een wervelwind. Je kan er wel kritiek op hebben, maar door de krachtige windstoten zal niemand je horen - of je moet er een film over maken.

Omar Larabi en Bregtje Schudel schrijven per toerbeurt wekelijks over wat hen opvalt op het gebied van series en/of films.