Blonde: puur en oprecht en compleet kunstmatig

Foto credits: Matt Kennedy / Netflix

‘Kijk Norma Jeane, dat is je vader.’ Trots wijst haar moeder Gladys (Julianne Nicholson, Mare of Easttown ) naar een verweerde publiciteitsfoto van een acteur die boven haar bed aan de muur hangt. Papa is misschien nu even buiten beeld, maar, zo bezweert ze, 'in onze harten zijn we getrouwd'.

Mochten de enorme scheuren in de muur niet al een indicatie zijn dat niet alles is zoals het hoort, dan neemt de volgende scène alle twijfel weg: wanneer de Hollywood Hills in lichterlaaie staan, is Gladys diegene die samen met de 6-jarige Norma juist richting het vuur rijdt. 'Ik wilde weleens zien hoe de hel er van dichtbij uitziet', zo verklaart ze aan een politieagent.

Dit is de droevige jeugd van Norma Jeane Mortensen (Ana de Armas, Knives Out , No Time to Die ), ook bekend als Marilyn Monroe. Haar moeder belandt in een inrichting; haar vader zal ze nooit ontmoeten, al zal ze wel altijd naar hem blijven zoeken, bijvoorbeeld in haar echtgenoten De Ex-Atleet (Bobby Cannavale, Nine Perfect Strangers ) en De Toneelschrijver (Adrien Brody, The Pianist ).

Toch is Blonde v an Andrew Dominik ( Chopper , One More Time With Feeling ) bewust geen standaard biografie. Het gelijknamige boek van Joyce Carol Oates was al meer fictie dan feit, een creatieve herinterpretatie van hoe Marilyns leven had kunnen zijn geweest. Maakte Marilyn echt ooit deel uit van een ‘throuple’ (een stel met drie mensen) met de zoon van Charlie Chaplin (Xavier Samuel, Love & Friendship , Elvis ) en zijn partner? Verzorgde ze misschien meer diensten voor De President (Caspar Phillipson) dan alleen verjaardagsliedjes? Wie zal het zeggen?

Deze creatieve vrijheid voelt als een frisse wind. Blonde  loopt over van origineel camerawerk, zowel in kleur als in zwart-wit geschoten en vanuit bijzondere hoeken. Zoals een shot tijdens een abortusprocedure, maar dan bezien vanuit het gezichtspunt van haar cervix.

Bovenstaand voorbeeld geeft het wellicht al aan: Blonde  is geen lekkere wegkijkfilm. Het voelt meer als een koortsdroom van bijna drie uur, waarin Marilyn nergens veilig is. De muziek, van Nick Cave en Warren Ellis, doet ook wel een beetje aan Twin Peaks  denken. Haar meest iconische scènes passeren de revue, maar komen altijd met een scherp randje. Zoals die van een stralende Marilyn poserend in haar opwaaiende witte jurk in The Seven Year Itch , waarin ze blijkt te worden beloerd door hordes wellustig grijnzende mannen.

Al direct na de wereldpremière tijdens het filmfestival van Venetië kreeg de film de kritiek dat er te veel bloot in zit (de film krijgt de leeftijdsklassering 16+) en exploiterend is.

Dat is, denk ik, bewust. Blonde  houdt ons een spiegel voor. Is dit niet zoals Marilyn tijdens haar leven ook behandeld is en in ons collectieve bewustzijn misschien wel nog steeds behandeld wordt? Vrouwenlichamen worden al snel beschouwd als publiek eigendom. En dat van Marilyn helemaal.

Ana de Armas is magistraal, zowel sensueel als ontwapenend. Zelfs het feit dat je nooit helemaal vergeet dat ze niet Marilyn is past wel bij het verhaal. Ook voor Norma zelf – zo vindt de film - is Marilyn een personage, een soort superheld die Norma op kan roepen wanneer ze voor de meute en de camera moet verschijnen. Wanneer Norma het over Marilyn heeft, spreekt ze steevast over haar in de derde persoon. Alsof Marilyn een rol is, en Norma haar 'ware zelf'. In Blonde  is Norma/Marilyn een wandelende paradox: zowel oprecht en puur als compleet kunstmatig, een reflecterend oppervlak voor de flitsen van de fotocamera’s.