Black Mirror: Bandersnatch: vernuftig en duister eindejaarskadootje

Als je Bandersnatch, de interactieve Black Mirror-film die vanaf vandaag als duister eindejaarskadootje op Netflix staat, in één woord moet omschrijven, dan is het wel ‘vernuftig’.

------Let wel op: de film is niet op alle apparaten te kijken. Is je apparaat te oud, of je software niet up-to-date, dan werkt de film niet. Heb je wel de juiste variant, dan zie je een sterretjessymbool -------

De hele film door krijg je als kijker de mogelijkheid om keuzes te maken voor hoofdpersoon Stefan (Fionn Whitehead, Dunkirk , The Children Act). Doe je niets, dan gaat Netflix automatisch voor de linkeroptie. Het begint allemaal simpel en onschuldig genoeg: gaat Stefan ’s ochtends voor SugarPops of Frosties als ontbijt? Luistert Stefan naar de Thompson Twins of naar een compilatie op zijn walkman (de film speelt zich af in 1984)?

Maar wanneer hij binnenloopt op het kantoor van game-ontwikkelaar Tuckersoft, wordt het allemaal een stuk serieuzer. Stefan wil een spel maken van het beroemde boek Bandersnatch van schrijver Jerome F. Davies. Een ‘genie’, afgezien van het feit dat hij gek werd en het hoofd van zijn vrouw afsneed. Het boek biedt de lezer verschillende avonturen, waarbij ieder avontuur een andere uitkomst heeft.

De directeur (Asim Chaudhry) is dolenthousiast en biedt Stefan direct een baan aan. De kijker krijgt de keuze: accepteren of weigeren? Bij één van de twee opties belandt hij bij zijn vaste psychiater (Alice Lowe, Sightseers), bij wie hij al langer loopt vanwege een jeugdtrauma. Hij vertelt haar dat hij het idee heeft dat iemand hem van buitenaf bestuurt. Waarom maakt hij anders de keuzes die hij maakt?

Regisseur David Slade, die eerder voor Black Mirror al de aflevering Metalhead (S04E05) maakte, en showrunner Charlie Brooker geven ons verschillende verklaringen voor Stefans grillige gedrag. Zit het allemaal in Stefans hoofd en is het een kwestie van niet ingenomen medicatie? Is het allemaal één groot Pac-Man complot, zoals zijn nieuwe collega Colin (Will Poulter, The Maze Runner) gelooft? Pac-Man denkt immers ook dat hij een vrije wil heeft, maar hij doet niets anders dan consumeren en ronddolen in een labyrint zonder einde. Of is er daadwerkelijk iemand die vanuit de toekomst met de hulp van een mysterieus streaming entertainment netwerk genaamd Netflix alle keuzes voor hem maakt?

Uiteraard biedt Bandersnatch ook verschillende eindes. Sommige zijn frustrerend abrupt, sommige grappig (therapeute: 'Wat is Netflix? Is het een planeet?'), sommige extra duister. Allemaal zijn ze heel erg Black Mirror. De film geeft je ook meerdere keren te kans om naar een eerder moment terug te keren en het dan anders te doen, waarbij zelfs bepaalde scènes de tweede keer net ietsje anders zijn.

Toch eindigt er maar één van de eindes met een bonus na de aftercredits. En dat is natuurlijk de grootste grap. Want zelfs al kan je als kijker nog zoveel kiezen, uiteindelijk is er maar één juiste weg. De film duwt je de goede kant op. Soms subtiel, vaak niet. ‘Weet je het zeker?’, vraagt de therapeute, wanneer Stefan weigert te praten over zijn jeugdtrauma. ‘Misschien dat je er wat belangrijks van leert.’ ‘Verkeerde pad', vertrouwt Colin Stefan toe wanneer hij tijdens het gesprek met de directeur niet het antwoord geeft waar de film naar op zoek was.

Ook voor de kijker is het idee van vrije wil slechts een illusie.