VOD-première op Netflix: Hereditary

Hereditary is ongelofelijk goed. Dat wil zeggen: effectief. De film slaagt erin je twee uur lang onder te dompelen in soms extreme afschuw en angst. Maar de afschuw overheerst de angst. Afschuw over de afschuwelijke verliezen en emotionele rampen die de familie Graham te verduren krijgt. Debuterend regisseur Ari Aster gebruikt - misbruikt, volgens sommige die hard-horrorfans die de film te psychologisch vinden - het horrorgenre en de clichés die daarbij horen voor een uitputtende aanval op je ziel. Aster oefent domweg emotionele terreur uit op de kijker en daar blijkt hij heel goed in te zijn. De horror en het paranormale serveert hij daar kundig doorheen, maar ze vormen eigenlijk niet het hoofdgerecht. Het hoofdgerecht is de zeer raak getroffen angst voor alle niet-paranormale horror uit de categorie liefde en dood die je in je leven kan overkomen. Het gedenkwaardige gillen dat actrice Toni Collette als moeder Annie in de film ten beste geeft, gaat vooral dáárover en niet alleen over de diverse enge spookachtigheden die in de film zitten. Hoewel die ook heel belangrijk zijn en de grens tussen normaal en paranormaal in de loop van de film vervaagt; het is ook weer onzin om Hereditary louter een psychologische thriller te noemen.

Het is bij deze film heel goed om weinig te weten van het verhaal, want dat is spoiler-gevoelig en dus houden we het vaag. Annie Graham woont met man Steve (Gabriel Byrne), jonge dochter Charlie (Milly Shapiro) en puberzoon Peter (Alex Wolff) in een grote houten villa op het platteland. Annie is kunstenares en maakt maquettes: een soort poppenhuis-versies van kamers en huizen die belangrijk zijn in haar leven. De camera zweeft in de film door het echte huis van de Grahams en door de maquettes die daarin staan. Die extreem omineuze en dwalende cameravoering door kamers en gangen roept associaties op met The Shining - zie voor voorbeelden de Amerikaanse trailer van Hereditary. Aan het begin van de film overlijdt Annie's moeder Joan, een gestoorde heks van een vrouw die Annie geestelijk mishandelde en geïnteresseerd was in het occulte. Al snel na haar begrafenis start een keten gebeurtenissen die erop lijkt te duiden dat Joan niet zo dood is als dat ze in haar kist scheen te zijn. Dat, óf de gekte is erfelijk overgedragen van Joan op haar dochter en kleinkinderen. Annie wordt allengs zenuwachtiger van de dingen die ze meent te zien, maar het verhaal heeft nog véél meer voor haar en haar man en kindertjes in petto; uiteindelijk pieken haar emoties op een niveau van zo'n magnifieke ultra-hysterie dat Collette's performance bijna niet om aan te zien zo goed is; er moet voor de gelegenheid een Oscar for Best Anxiety in het leven worden geroepen. Gabriel Byrne blijft als haar man Steve juist de rust zelve, een contrast dat goed werkt omdat daardoor extra en terechte twijfel wordt gezaaid over Annie's geestesgesteldheid. En over haar opflakkerende belangstelling voor het occulte. Die overigens wordt gevoed door een vriendelijke vrouw die uitstekend wordt gespeeld door Ann Dowd, die wij ook kennen als de bepaald onvriendelijke Aunt Lydia uit The Handmaid's Tale.

De occulte zaken die daaruit voortkomen doen qua sfeer en heftigheid inderdaad denken aan The Exorcist, maar meer dan aan die film en aan The Shining doet Hereditary denken aan films als Ich seh ich seh, The Eyes of My Mother en The Babadook, waarin ook de echt enge, existentiële horreurs van het menselijke leven hand in hand gingen met paranormale verschijnselen. Heftige maar helaas alledaagse en totaal niet bovennatuurlijke zaken als de angst dat je kinderen knettergek zijn of iets overkomt of dat je man ineens doodgaat. Dat soort dingen kun je uitdiepen in dramafilms, maar het gebeurt de laatste tijd steeds vaker en erg effectief in horror, zie ook A Quiet Place , Get Out en A Ghost Story. De levensbepalende gebeurtenissen en (schuld)gevoelens die in Hereditary worden behandeld, herkent iedereen en de dreunen die de regisseur op dat gebied uitdeelt galmen na tot in het diepste hoekje van je ziel. Hereditary is écht zo afschuwelijk als dat iedereen zegt en hoewel de film niet perfect is, is dit er wel eentje voor in de hogere regionen van de horror-canon.

De Nederlandse trailer is, ondanks de expliciete beelden, bewonderenswaardig spoilervrij en kan dus zonder iets te verpesten worden bekeken. Een andere uitstekende inleiding tot de film is de korte film The Strange Thing About the Johnsons van dezelfde regisseur, dertig minuten pure ellende gratis en voor niets op Vimeo. Technisch wel een mindere film en qua onderwerp en thematiek geheel anders dan Hereditary, maar met hetzelfde hoge 'oh my God, wat is hier aan de hand'-gehalte aan ongemakkelijkheid en diepmenselijke, erfelijke afgrijselijkheid.