Barbie: hoogst grappig én lichtelijk teleurstellend

Knap entertainment is het beslist, maar door dezelfde vette saus van ironie die de filmkomedie Barbie zo vermakelijk maakt, wordt de film ook oppervlakkig en ongevaarlijk. 

We hadden natuurlijk een campy film verwacht en die krijgen we. Maar van het schrijvende en regisserende echtpaar Greta Gerwig (Ladybird) en Noah Baumbach (Marriage Story) durfden we op meer te hopen. Hun films en scripts waren het afgelopen decennium een toevluchtsoord voor liefhebbers van de betere Hollywoodfilm. In Barbie spat hun talent en dat van de acteurs en vormgevers van het scherm, maar werkelijk diepzinnig en ontroerend wil het, in tegenstelling tot in hun eerdere werk, niet worden. Dat was ook wel een beetje veel gevraagd misschien, van een verfilming van het ‘leven’ van een commercieel en conservatief plastic popje. Scherp zijn de dialogen vaak wel en daar moet je hardop om lachen; het idiote concept Barbie wordt in het verhaal blijmoedig en liefhebbend bespot maar niet werkelijk bekritiseerd. Dat hoeft ook niet voor kijkers die gewoon dierbare herinneringen hebben aan Barbie en een uitbundige komedie willen zien. Maar Gerwig en Baumbach zijn wel een beetje teleurstellend mainstream en commercieel bezig hier en gezien Gerwigs volgende project Chronicles of Narniablijft dat voorlopig helaas zo.

Het idiote maar kunstig volgehouden verhaal van Barbie is aldus: Barbie woont te midden van plastic huizen, auto’s en jachten samen met tientallen andere Barbies in Barbieland. Dat ligt in een soort andere dimensie waar vrouwen de macht hebben, het altijd gezellig is en er iedere avond een feest voor alleen de Barbies is. Alle vrouwen heten Barbie, alle mannen heten Ken en die laatsten dingen tevergeefs naar de handen en lichamen van de seksloze maar perfect mooie en gekapte Barbies. De Kens zijn verdrietige oetlullen en er slechts voor de sier. De Barbies beleven iedere dag dezelfde idylle, die tegelijk een betekenisloze nachtmerrie is. Ze zwaaien de hele dag naar elkaar en roepen ‘hi Barbie’ en verder niks.

Dat verveelt de kijker vrij snel maar dat is ook de bedoeling: het verhaal begint pas echt als de standaard Barbie, gespeeld door Margot Robbie, begint na te denken over de dood. En dat ook deelt met haar vriendinnen, die zich rot schrikken. Ze lijkt depressief en heeft al gauw platvoeten en overal cellulitis, voorheen onbekende kwalen in het perfecte Barbieland. Die kwalen lijken een straf voor de nieuwe existentiële gedachten van onze standaard Barbie.

De enige vrouwelijke outcast in Barbieland, Weird Barbie, vertelt haar dat er in de parallelle wereld van Los Angeles waarschijnlijk een ongelukkig kindje met haar speelt en dat de verdrietige gedachten van het kind overspringen naar Barbie. Ze stuurt onze Barbie naar LA, want dat is via wat surrealistische omwegen te bereiken. Daar gaat Barbie op zoek naar genoemd kind om haar vrolijk te maken, opdat alles weer gewoon wordt in Barbies leven.

Helaas is Ken tegen Barbies zin in meegereisd - eindelijk toont hij eens initiatief - en hij ontdekt in onze wereld dat daar ‘het patriarchaat’ aan de macht is. Terwijl iedereen in Barbieland altijd verteld is dat de Barbie-versie van het feminisme overal heeft gezegevierd en vrouwen de baas zijn en mannen gedienstige onderknuppels. Ken weet nu beter. Hij neemt zijn observaties mee naar Barbieland en licht de andere Kens in, waarna zich een mannenrevolutie voltrekt en de rollen ineens zijn omgedraaid. Ken en de andere Kens laten zich van biertjes voorzien door de ineens gedienstige Barbies en rijden paard en barbecueën. Daar gaat Barbie, samen met de vriendinnen die ze in LA maakte en meenam naar Barbieland, snel wat aan doen. Dat lukt met een list, waarna er een harmonieuzer evenwicht tussen man en vrouw ontstaat in Barbieland en iedereen beter over zijn en haar (meer smaken dan m/v zijn er niet in Barbieland) gevoelens kan praten. Mannen én vrouwen hebben veel geleerd van elkaar. En schoonheid zit van binnen. De wijze lessen in Barbie de film zijn dus flinterdun, overbekend, gevaarloos en vaak ook sentimenteel gebracht.

Echte kritiek op het concept Barbie had toch best voor de hand had gelegen. Het culturele fenomeen dat Barbie sinds 1959 is, heeft generaties kleine meisjes - en aanzienlijk minder jongens - veel speelplezier gegeven maar tegelijk een spiegel voorgehouden waarin ze perfect konden zien wat er van ze werd verwacht. Opgroeien tot een volwassen jonge vrouw die braaf, conformistisch, rijk en succesvol is te midden van fluorescerende villa’s en beautysalons. En graag het uiterlijk hebben van Margot Robbie minus vagina en een vage relatie krijgen met een penisloze non-entiteit genaamd Ken. En, in de Barbiepop-incarnaties uit latere jaren, ook heus een beroep als arts gaan uitoefenen of van kleur zijn.

Al deze verouderde stereotypen worden in de film aangestipt en vaak geestig bespot maar nooit afgeserveerd. In tegendeel: Barbie-fabrikant Mattel, wiens medewerking uiteraard nodig was, is hier de echte winnaar: de film is briljante meta-marketing waarin net wordt gedaan alsof Barbie en Mattel door Gerwig, exponent van progressief Hollywood, in de zeik worden genomen, terwijl haar ironische behandeling het concept Barbie eigenlijk vooral valideert en een 21e eeuwse knalroze update geeft. Dus nee, Barbie de film is niet eigenlijk hartstikke feministisch of subversief geworden, zoals sommigen hoopten. Maar misschien misten die ook het punt van Barbie.

De film is wel vaak hartstikke geestig. De filmmakers hebben een absurd gevoel voor humor en hun observaties over het uiterst herkenbare relatiegedoe tussen Barbie en Ken zijn erg grappig, net als de odes aan diverse films (zoals de opening à la 2001: A Space Odyssey, zie Kubricks versie en Gerwigs versie) en filmgenres (het uitzinnige musicalnummer op het einde detoneert enorm en maakt de film in totaal te lang, maar is wel erg goed gedaan). Mooi is ook om te zien dat de acteurs overduidelijk veel lol hebben gehad tijdens het spelen. En meer moet je ook niet verwachten van Barbie: lol tijdens het spelen (of kijken).

Barbie draait vanaf woensdag 19 juli 2023 in de bioscoop