Babylon Berlin S01-03: meesterlijke film noir

Foto credits: Lumière

Het interbellum – de historische periode tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog – is een interessante maar onderbelichte periode, aldus filmmaker Tom Tykwer ( Lola Rennt , Cloud Atlas ). De Duitser verlegt zodoende in Babylon Berlin de aandacht naar de Duitse hoofdstad ten tijde van de Weimarrepubliek, in 1929. De drie seizoenen, in Duitsland al verschenen, zijn adaptaties van de boeken van Volker Kutscher, over zedenrechercheur Gereon Rath. Tyker, en zijn collega-showrunners Achim van Borries en Henk Handloegten, hebben er een duister, filmisch epos van gemaakt. Een groots, goed gecast spektakel dat voortdurend memoreert aan de pijnlijke Duitse geschiedenis – en ook aan het nu.

Door de ogen van diender Rath (een fijne rol van Volker Bruch) zien we het Berlijn na de Eerste Wereldoorlog. Sommige wijken laten zich omschrijven als Sodom en Gomorra: beduimelde straten vol bordelen en illegale drankhandel. De stad bruist, er is overal levendigheid, maar er is ook sprake van veel criminaliteit, die door het politiekorps beteugeld zal moeten worden. Hoewel deze film noir – want Babylon Berlin is sfeervol en omineus – ook een beetje is van het devies ‘schoonheid zit in het oog van de toeschouwer’. Politieagenten zijn rechts en repressief, maar kunnen ook meelevend zijn en makers van porno beschouwen hun vak als ‘kunst', zodat ze niet kunnen worden veroordeeld voor perversiteiten – en daarin hebben ze eigenlijk ook wel een beetje gelijk.

Mede dankzij die notie doet Babylon Berlin bij vlagen denken aan The Deuce. Het meesterwerk van David Simon , gesitueerd in de jaren zeventig midden in New York, draait ook om een gemeenschap in verandering. Met kwade krachten die de status quo proberen te ontwrichten: politici, welgestelde zakenlieden en activisten. In Babylon Berlin zien we antisemitisch sentiment (1929 is de opmaat naar Nazi-Duitsland), evenals aanhangers van Trotski en Stalin, die zich in het geheim hebben verzameld. Het is een samenleving die – wie de geschiedenis kent, weet dit maar al te goed – op het punt staat te imploderen.

Babylon Berlin is ook onvervalst Duits; de serie roept herinneringen op aan een van de grote film noir klassiekers: M uit 1931, over de zoektocht naar een seriemoordenaar. En natuurlijk aan Rainer Werner Fassbinders Berlin: Alexanderplatz (1980). Hoe dan ook is het interbellum een uiterst interessante historische periode. Die in het grootse Babylon Berlin met veel vernuft voor het voetlicht wordt gebracht. Er werden kosten nog moeite gespaard: er is gefilmd op grote sets, en op de straten van hedendaags Berlijn – computeranimatie zorgt ervoor dat door de Tweede Wereldoorlog verwoeste architectonische hoogtepunten weer tot leven zijn gebracht.

Dat maakt dat Babylon Berlin boven alles een sublieme historische ervaring is. Die, en de parallellen zijn opzichtig, verwijst naar de fragiliteit van de politieke systemen van nu.