‘Alzheimer is een veelkoppig monster.’ Hugo Borst is voorbereid op wat komen gaat

Dorothea uit GTST was mij helemaal ontgaan, dus toen regisseur Maaike de Gruyter vroeg om voor ons tv-programma ­ Roosen & Borst in de mandekking te gaan op ene Chrisje Comvalius zei die naam me niets. Chrisje was actrice geweest, ze wilde dood, daar kwam het op neer. Zij leed aan hartfalen en, dat was nieuw, er was beginnende dementie vastgesteld. Aan haar taal was niets afgeknabbeld, ze kon als ruime zeventiger met een fatale diagnose helder formuleren. Chrisje kon goed uitleggen wat een waardig leven precies is en hoe een mens de regie kan houden. We luisterden allemaal. Haar zoon Leander, haar vriendenschaar én Adelheid en ik.

Spoedig ging Chrisje cruciale gesprekken aan met een huisarts en specialisten van het Expertisecentrum Euthanasie. We volgden haar voor de tv-serie van behoorlijk dichtbij. Ik reisde in de tijd en verplaatste me in haar. Wilde ze echt dood? Was ze niet bang voor de dood? Mocht ze wel dood? Hoe zag ze de dood precies voor zich?

Adelheid Roosen en ik maken sinds 2017 voor HUMAN tv-programma’s over dementie in de ruime zin van het woord. We begonnen in het verpleeghuis met vier delen In de Leeuwenhoek. Daarna keken we achter de voordeur, Thuis op Zuid. Steeds vier afleveringen. Roosen & Borst (deel 1) volgde en vanaf maandag 12 augustus komt er een nieuwe vierdelige serie aan, Roosen & Borst (deel 2). Gefascineerd door het lot van onze aan alzheimer gestorven moeders luisteren we nieuwsgierig naar patiënten van die rotziekte. Vanzelfsprekend komen we bij hun geliefden uit, zij die als mantelzorger niet te benijden zijn. En we spreken insiders, professionals, specialisten.

Als kind dacht ik dat mijn ouders zich op een dag dood zouden rijden. Een autorit van 4,8 km naar oom Huib en tante Klazien aan de Noorderhavekade dreef mij als 10-jarige thuis tot wanhoop. Zo gek was de angst om te verliezen ook weer niet, want mijn vader en moeder waren complementaire, fijne ouders. Met mijn vader deelde ik een uitdijend voetbaluniversum, mijn moeder deed de opvoeding en drukte me bij reële of irreële onraad glimlachend aan haar boezem. Haar betoverende voorleesstem (alles van Annie M.G. Schmidt) bestaat zolang ik besta.

De kinderpsychiater voorzag destijds dat mijn obsessieve doodsangst net als het magisch denken zo rond mijn twaalfde over zou gaan. Maar het heeft veel langer geduurd. Geluk bij een ongeluk: pa bleek een grandioze chauffeur en leidde zijn geliefde ontspannen over de weg.

Om de dood van mijn sterke, vrolijke vader (hij werd 80) heb ik op mijn 46ste smartelijk gehuild. Acht jaar later, toen mijn demente moeder (89) eindelijk gestorven was, zei ik tegen mijn vrouw: ‘Het werd godverdomme een keer tijd.’

Lees verder in VARAgids 32/33 op pagina 18. Vanaf dinsdag 6 augustus in de winkel, op de mat en in de VARAgids-app. Nog geen abonnee? Klik hier.