Alles draait om geld

Door Mirjam Bosgraaf

Marije Meerman had pech. En geluk. Maar eerst pech. Ze had het plan voor een serie over de financiële wereld ‘om verschillende financiële onderwerpen die ze als regisseur van Tegenlicht had gemaakt ‘verder uit te diepen en een breder verband te ontdekken.’ Dat vroeg behoorlijk wat voorbereiding. Veel insiders, die de geheimen van de financiële wereld kennen, zijn niet heel happig om over die geheimen te vertellen. En toen het na een lange researchperiode eindelijk voor elkaar was, en Meerman over de hele wereld afspraken had staan, brak de pandemie uit en kon ze de Noordzee niet over. Maanden vertraging. Maar juist door die pandemie kreeg haar aflevering over de oliefuturesmarkt een totaal onverwachte en ongelooflijke wending, wat ze op Planet Finance een zwarte zwaan noemen. De prijs voor oliefutures schoot onder nul. Dat was nog nooit voorgekomen.

Planet Finance noemt Meerman de financiële wereld, een complexe, mistige en parallelle wereld, die vaak losgezongen lijkt van onze echte ‘planeet aarde’. Maar het is juist ook een wereld waar we dagelijks mee
van doen hebben. De gasprijzen, benzineprijzen, hypotheekrente, pensioenen, op Planet Finance gaat de waarde op en neer en worden de prijzen en het rendement bepaald. ‘Om die wereld beter te begrijpen, en omdat je er toch niet zo veel over leest en ziet in de (niet-financiële) media’, maakte Meerman een zesdelige serie over oliefutures, kleine beleggers, daytraders, de valutamarkt en catbonds. Maar ook bijvoorbeeld over het beroep van beurshandelaar, dat zo stressvol is dat het net is of je je ballen op tafel legt, met naast je de man met een bijl die ze er elk moment af kan hakken, zoals een voormalig vloertrader het omschrijft.

De eerste aflevering van de VPRO-serie Planet finance is de basis. Hoe werkt het daar? De voormalige traders die aan het woord komen, vertellen over vroeger. Hoe ze op de beursvloer kochten en verkochten, met opgerolde hemdsmouwen en vier telefoons aan hun oor. Een boksring bijna, met zweet, geschreeuw, ellebogenwerk en soms zelfs een klap. De beursvloer was een exclusieve club en alleen toegankelijk voor leden. Maar aan het begin van deze eeuw veranderde dat alle- maal. De beurskoersen bestaan nu alleen virtueel, op computer- schermen in donkere, ontoegankelijke datacenters. Waar vroeger de traders en hoekmannen in de rondte riepen, zoemen nu alleen de supercomputers, allemaal in de wereld met elkaar verbonden. Meehandelen is sindsdien ook niet meer voorbehouden aan de leden van een exclusieve beurs- club, iedereen kan nu via zijn app meteen de markt op. Meerman: ‘Vastgoed, aandelen, beleggen, crypto, er heerst ook zo’n idee dat je echt in die wereld moet zijn om nog wat te verdienen, want werken loont niet meer genoeg, slapend rijk, werkend arm.’ 

Uit de serie blijkt dat er één constante is op Planet Finance, en dat is dat de financiële wereld steeds verder los is komen te staan van de onderliggende waarde van grondstoffen, goederen of onroerend goed. Of zoals Meerman het zegt: ‘De waarden van de reële economie en de waarden van Planet Finance lopen alsmaar verder uit elkaar.’ Dat proces is al langer gaande en zie je ook aan de markt voor futures-contracten, handelscontracten voor langere tijd.

Lees verder in VARAgids 1 vanaf bladzijde 18.