Aftersun: verbluffend intieme filmervaring

Foto credits: Sarah Makharine / September Film

Aftersun , van de debuterende Schotse regisseur Charlotte Wells, is een film die je niet gaat vergeten. Het verhaal is simpel: de dertigjarige gescheiden Schotse vader Calum gaat met zijn elfjarige dochter Sophie op vakantie naar een strandhotel in Turkije. Ze deden dat soort vakanties al gedurende het hele leven van Sophie, maar nu gaan ze zonder haar moeder. Zelf staat Sophie op het punt de pubertijd te betreden en tegelijk ziet ze, misschien voor het eerst, dat haar zeer liefhebbende vader problemen heeft. Problemen die hij liever verborgen houdt en die voor Sophie en voor ons als kijkers ook heel diffuus blijven - het zou depressie, een ernstige ziekte of ‘gewoon’ peilloze weltschmerz kunnen zijn; verdriet om het leven. We zien de vakantie van die twee vooral door de ogen van Sophie die de vakantie filmt met een DV-videocamera, een erg populair ding in de jaren negentig. Dat is ook de tijd waarin de film speelt, al merk je daar afgezien van de muziek en de afwezigheid van smartphones weinig van. Omdat Sophie elf is, begrijpt ze de zielenroerselen van haar vader niet echt, en wij derhalve ook niet want we verkrijgen het leeuwendeel van onze informatie via haar blik.

Wat we wel begrijpen, is hoeveel Calum van Sophie houdt en andersom, en dat zie je op duizend kleine manieren. Het simpele format van de film - overwegend een tamelijk rechttoe rechtaan registratie van een vakantie - blijkt in handen van de regisseur en de twee hoofdrolspelers te kunnen uitgroeien tot iets wat je heel, heel zelden ziet in de bioscoop: het op film vastleggen van het dagelijkse gevoelsleven dat we allemaal (her)kennen en dat, hoe geweldig film als medium ook is, eigenlijk niet zo precies kán worden vastgelegd. En dat is toch wat je ziet gebeuren in Aftersun. Wat je ziet is hoe Sophie, soms vanuit haar latere twintigjarige perspectief als ze zwijgend naar de oude video-opnamen zit te kijken die zij en Calum destijds in Turkije van elkaar maakten, de innige band ervaart die ze heeft met Calum en de soms pijnlijke groeiende afstand tussen hen. Zij is bezig het kind-zijn te ontgroeien, hij wordt gedwongen om haar als beginnende volwassene te behandelen en moet zichzelf daardoor anders opstellen dan voorheen. Zij is niet langer een klein kind, hij niet langer de vanzelfsprekende alwetende volwassene. Het leidt tot een paar hartverscheurende scènes, maar vooral ook tot veel momenten waarop je de totaal vanzelfsprekende liefde tussen die twee meemaakt, in hele kleine details die je hele grote brokken in je keel bezorgen. Niet dat dit een huilfilm is, zeker niet, maar het is wel pure liefde, gevangen op celluloid.

De twee acteurs zijn uiteraard fantastisch, want anders lukt zoiets niet. Calum wordt gespeeld door de Ierse acteur Paul Mescal, die voor zijn rol in Aftersun is genomineerd voor een Oscar voor beste acteur en het zou een schande zijn als hij die niet wint op 12 maart (hoewel we met Colin Farrell ook zouden kunnen leven). Je kent hem van zijn eveneens fantastische mannelijke hoofdrol in Normal People en zo niet, onmiddellijk kijken die serie. Sophie wordt gespeeld door de elfjarige Schotse actrice Frankie Corio, voor wie dit haar eerste professionele rol is. Wat zij hier doet, blaast je van je sokken. Je ziet wel vaker ongelofelijk goed acterende kinderen, maar dit slaat echt alles. Volgens regisseur Charlotte Wells, van wie het ook moeilijk te geloven is dat dit haar eerste speelfilm is, komt dat doordat Corio én heel goed en makkelijk kan acteren, én daar zelf geen flauw benul van heeft. Omdat de film om haar draait, kreeg ze tijdens de opnames erg veel vrijheid en is ze in die zin, zo geeft de regisseur toe, een van de filmmakers. Ze hield zich niet per se aan het script namelijk.

Aftersun is een wonderschone en wonderlijke ervaring, een film die heel dichtbij komt en bij iedereen wel iets moet losmaken. Je moet erom lachen, tranen wegslikken en je vreest op sommige momenten ook wat er gaat gebeuren; dreigend is Aftersun ook. Dit soort cinema zie je, ook als je jarenlang film na film na film verstouwt, bijna nooit in deze pure vorm. Na afloop heb je vooral heel veel gevoelens gehad. En blijf je achter met bewondering voor de makers, die het aandurven om veel niet te benoemen of uit te leggen. Dat mag je als kijker namelijk zelf doen en die mogelijkheid moet je jezelf niet onthouden. Je kunt die eigen invulling ook prima aan, want Aftersun gaat indirect eigenlijk over iedereen.